TỔ CHỨC PHỐI HỢP CÁC LỰC LƯỢNG TRONG HOẠT ĐỘNG TUYÊN TRUYỀN, HƯỚNG NGHIỆP TẠO NGUỒN TUYỂN SINH QUÂN SỰ
1. Đặt vấn đề
Tổ chức hoạt động tuyên truyền, hướng nghiệp, tạo nguồn tuyển sinh quân sự là tổng thể các hoạt động có tổ chức, có kế hoạch của chủ thể quản lý tuyển sinh thông qua các chủ trương, hình thức, biện pháp tác động vào các khâu, các bước của quá trình giáo dục, tuyên truyền, hướng nghiệp quân sự nhằm tạo ra chất lượng, hiệu quả nguồn tuyển sinh quân sự cao hơn. Tổ chức hoạt động tuyên truyền, hướng nghiệp, tạo nguồn tuyển sinh quân sự là phải hướng tới tất cả các khâu, các bước, các nhân tố trong quá trình tạo nguồn như: tổ chức lãnh đạo, chỉ đạo; chương trình, nội dung, phương pháp, phương tiện, cơ sở vật chất bảo đảm; chất lượng đội ngũ cán bộ tuyên truyền, hướng nghiệp, kết quả của công tác tuyên truyền, hướng nghiệp quân sự cho các đối tượng tạo nguồn tuyển sinh quân sự. Tổ chức phối hợp các lực lượng tham gia hoạt động tuyên truyền hướng nghiệp, sơ tuyển tạo nguồn tuyển sinh quân sự là bước cơ bản để nâng cao chất lượng tuyển sinh vào các học viện, nhà trường quân đội, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo hiện nay.
Thực tiễn những năm qua, các hoạt động tuyên truyền, hướng nghiệp, sơ tuyển, tạo nguồn tuyển sinh quân sự đã được triển khai trên diện rộng và đạt được những kết quả tương đối tốt. Tuy nhiên, trước yêu cầu đổi mới giáo dục, đào tạo hiện nay, đặc biệt là việc thực hiện thi theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018, nhiều vấn đề mới về tuyển sinh đang đặt ra. Trong tuyển sinh quân sự phương thức phối hợp giữa các lực lượng trong hoạt động tuyên truyền, hướng nghiệp và sơ tuyển, tạo nguồn tuyển sinh quân sự ở một số địa phương chưa thật sự hiệu quả. Nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức tuyên truyền, hướng nghiệp còn giản đơn, thiếu tính hệ thống, chưa cập nhật sự vận động phát triển của thực tiễn xã hội và thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Xuất phát từ thực trạng đó, bài viết này sẽ đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động tuyên truyền, hướng nghiệp, sơ tuyển tạo nguồn tuyển sinh quân sự hiện nay.
2. Nội dung nghiên cứu
2.1. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm, năng lực của các lực lượng tham gia tuyên truyền hướng nghiệp quân sự
Ban Tuyển sinh Quân sự tỉnh Lạng Sơn tổ chức Hội nghị xét duyệt hồ sơ dự tuyển Đại học, cao đẳng, trung cấp ngành Quân sự cơ sở năm 2023
Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể và lực lượng tham gia tuyên truyền hướng nghiệp quân sự là nội dung cơ bản nhất, quyết định trực tiếp đến chất lượng, hiệu quả tạo nguồn tuyển sinh quân sự. Do đó, lãnh đạo, chỉ huy các cấp, trước hết phải coi đó là nhiệm vụ trung tâm.
Trước hết, cần phải có phương thức tổ chức các lực lượng tuyên truyền, hướng nghiệp, tạo nguồn tuyển sinh quân sự. Về tư duy và quan điểm lãnh đạo, chỉ đạo phải xác định hoạt động tổ chức tuyên truyền, hướng nghiệp tạo nguồn cho tuyển sinh quân sự là trách nhiệm của các tổ chức đảng, chính quyền ở các cơ sở. Ở các địa phương phải lấy Ban chỉ huy quân sự của địa phương làm nòng cốt. Các cấp lãnh đạo đảng, chính quyền xã phường, quận huyện và tương đương phải xây dựng cơ chế phối hợp giữa Ban chỉ huy quân sự địa phương với các tổ chức đoàn thanh niên ở các cơ quan, đơn vị đóng quân trên địa bàn, đặc biệt là phối hợp với tổ chức đoàn thanh niên ở các trường trung học phổ thông để thực hiện các nhiệm vụ tuyên truyền, hướng nghiệp quân sự. Tức là phải tạo thành một hệ thống tổ chức thống nhất đồng bộ giữa sự lãnh đạo của tổ chức đảng với sự điều hành của tổ chức chính quyền và sự phối hợp thực hiện của Ban chỉ huy quân sự địa phương với tổ chức đoàn thanh niên cơ sở.
Xây dựng kế hoạch chiến lược và kế hoạch thời vụ về tuyên truyền hướng nghiệp quân sự cho các lực lượng thanh niên, tạo nguồn tuyển sinh quân sự. Ban chỉ huy quân sự các địa phương quận huyện và tương đương phải chủ động xây dựng kế hoạch tuyên truyền hướng nghiệp, tạo nguồn tuyển sinh quân sự. Kế hoạch chiến lược phải do chính quyền cấp huyện phê duyệt. Trong đó, cần xác định nội dung, biện pháp tổ chức thực hiện và phương thức tiến hành. Đặc biệt phải phân công trách nhiệm cụ thể đến các tổ chức đoàn thanh niên, các nhà trường trung học phổ thông trên địa bàn.
Lãnh đạo quận huyện và tương đương phải thường xuyên tổ chức quán triệt sâu sắc các nghị định, chỉ thị, hướng dẫn về nhiệm vụ hướng nghiệp quân sự, vai trò của công tác tạo nguồn tuyển sinh quân sự, vai trò, trách nhiệm của cá nhân đối với sự phát triển đội ngũ cán bộ, sĩ quan Quân đội tương lai. Làm cho mọi người thấy rõ trách nhiệm của mình trong giáo dục quốc phòng, an ninh, tuyên truyền hướng nghiệp quân sự cho học sinh, sinh viên, hạ sĩ quan, binh sĩ, từ đó nỗ lực phấn đấu thực hiện tốt nhiệm vụ theo phạm vi trách nhiệm của mình.
Bồi dưỡng năng lực, phương pháp, tác phong công tác cho lực lượng tham gia tuyên truyền hướng nghiệp quân sự là yếu tố quyết định chất lượng, hiệu quả hoạt động tuyển sinh quân sự trong Quân đội hiện nay. Để bồi dưỡng, phát triển năng lực cho lực lượng này, cần phải tiêu chuẩn hoá các lực lượng tham gia tuyên truyền hướng nghiệp quân sự, xác định rõ yêu cầu về phẩm chất, năng lực, điều kiện cần và đủ khi tham gia tạo nguồn; mở lớp bồi dưỡng để họ có đủ tiêu chí và trình độ tương xứng, tổ chức các lớp tập huấn, trao đổi kinh nghiệm giáo dục tuyên truyền hướng nghiệp quân sự cho các lực lượng cả trong và ngoài Quân đội. Chú trọng đổi mới hệ thống chính sách, quan tâm chăm lo bảo đảm đời sống để các lực lượng tham gia tạo nguồn tích cực học tập nâng cao trình độ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
2.2. Đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục, tuyên truyền hướng nghiệp, tạo nguồn tuyển sinh quân sự
Đổi mới nội dung giáo dục, tuyên truyền hướng nghiệp, tạo nguồn tuyển sinh quân sự theo hướng đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Hướng nghiệp quân sự cần được thực hiện sớm, tốt nhất khi các đối tượng nguồn đang học tập trong trường trung học phổ thông. Nội dung giáo dục, tuyên truyền hướng nghiệp quân sự tập trung giới thiệu về nghề nghiệp quân sự; các chuyên ngành quân sự; vai trò, vị trí của nghề đối với quân đội và xã hội; tuyên truyền các tiêu chuẩn để trở thành người cán bộ, sĩ quan quân đội; môi trường phấn đấu, học tập và rèn luyện để trở thành người cán bộ, sĩ quan trong quân đội. Các nội dung giáo dục hướng tới tuyên truyền xu hướng nghề nghiệp quân sự; bồi dưỡng, phát triển năng khiếu, hứng thú cho các đối tượng tạo nguồn.
Đổi mới hình thức, phương pháp giáo dục, tuyên truyền hướng nghiệp quân sự. Các bài giảng giáo dục, tuyên truyền về nghề nghiệp quân sự phải có thông tin phong phú, tiếp cận cái mới, sát thực tế, phù hợp với từng đối tượng nguồn. Thông qua môn học giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh để tuyên truyền, giáo dục, hướng nghiệp quân sự. Tổ chức các loại hình hoạt động đa dạng của Đoàn thanh niên để tuyên truyền, giáo dục hướng nghiệp quân sự cho học sinh, thanh niên. Tăng cường các hình thức thăm quan học tập, các hoạt động dã ngoại, các hình thức giao lưu với các nhân vật tiêu biểu trong Quân đội, trong tổ chức Cựu chiến binh ở địa phương. Tuyên truyền hướng nghiệp quân sự cần đa dạng hóa phương thức tiến hành, kết hợp chặt chẽ trong quá trình giáo dục quốc phòng ở các cấp và thông qua các phương tiện thông tin đại chúng. Kết hợp giữa trực tiếp và gián tiếp, thông qua các hình thức hoạt động của tổ chức Đoàn thanh niên, đảm bảo tính thường xuyên, liên tục.
2.3. Phối hợp chặt chẽ với cấp uỷ, chính quyền địa phương, các nhà trường, đơn vị trong giáo dục, tuyên truyền hướng nghiệp, tạo nguồn tuyển sinh quân sự
Giáo dục, tuyên truyền hướng nghiệp, tạo nguồn tuyển sinh quân sự là một nhiệm vụ chính trị quan trọng của các tổ chức đảng, của chính quyền các cấp, các ban ngành đoàn thể, của các trường trung học, cao đẳng, đại học, của lực lượng vũ trang địa phương và các đơn vị, nhà trường Quân đội. Để tạo nguồn tuyển sinh quân sự, cần xác định rõ vai trò, nhiệm vụ của từng chủ thể, từng lực lượng tham gia giáo dục quốc phòng, tuyên truyền hướng nghiệp, tạo nguồn tuyển sinh quân sự.
Tổ chức đảng, hệ thống chỉ huy, cơ quan chức năng có nhiệm vụ tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền địa phương về chủ trương, biện pháp và kế hoạch giáo dục quốc phòng, tuyên truyền hướng nghiệp, tạo nguồn tuyển sinh quân sự; chỉ đạo triển khai các chủ trương, biện pháp, kế hoạch tuyên truyền, giáo dục hướng nghiệp, tạo nguồn tuyển sinh quân sự; đồng thời phối hợp hiệp đồng giữa các tổ chức, các lực lượng tham gia hoạt động tạo nguồn.
Cấp uỷ, chính quyền địa phương có vai trò lãnh đạo, chỉ đạo hệ thống nhà trường, cơ quan ban, ngành của địa phương phối hợp chặt chẽ với các đơn vị, nhà trường Quân đội để triển khai toàn diện nội dung giáo dục quốc phòng, tuyên truyền hướng nghiệp quân sự trên địa bàn cho các đối tượng học sinh, sinh viên. Thường xuyên chỉ đạo cơ quan quân sự địa phương xây dựng kế hoạch, triển khai tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá kết quả, rút kinh nghiệm về việc phối hợp giữa các tổ chức, lực lượng tham gia tuyên truyền hướng nghiệp quân sự.
Các chủ thể được giao nhiệm vụ tuyên truyền hướng nghiệp quân sự cần chủ động nắm kế hoạch; tích cực tham gia thực hiện các nội dung được phân công, đồng thời nghiên cứu đề xuất với lãnh đạo, chỉ huy đơn vị, cấp uỷ, chính quyền địa phương về chủ trương, biện pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục, tuyên truyền hướng nghiệp, tạo nguồn tuyển sinh quân sự ở từng địa phương, đơn vị.
2.4. Phối hợp các lực lượng trong tổ chức đăng ký sơ tuyển ở các Ban Tuyển sinh quân sự cơ sở
Sơ tuyển là một hoạt động đặc thù trong lĩnh vực tuyển sinh quân sự. Thông qua sơ tuyển bước đầu tuyển chọn được những người có đủ phẩm chất chính trị, đạo đức, sức khoẻ và những chuẩn mực giá trị đáp ứng theo quy định của lĩnh vực hoạt động quân sự. Nếu làm tốt công tác sơ tuyển, sẽ tạo tiền đề cho việc đảm bảo chất lượng của các hoạt động tuyển sinh quân sự tiếp theo. Mặt khác, thông qua hoạt động tuyên truyền, hướng nghiệp trong quá trình sơ tuyển sẽ giúp cho thí sinh, gia đình nắm vững quy chế, thông tin về các nhà trường Quân đội và những thông tin có liên quan đến tuyển sinh hàng năm, tạo sự đồng thuận và sự hỗ trợ của dư luận trong quá trình tổ chức thực hiện các hoạt động tuyển sinh. Qua đó thu hút đông đảo thí sinh đăng ký tuyển sinh, đồng thời định hướng điều kiện dự tuyển phù hợp với khả năng và nguyện vọng của các thí sinh dự thi vào các nhà trường Quân đội.
Sơ tuyển là một bước tiếp tục của bước tuyên truyền, hướng nghiệp, tạo nguồn tuyển sinh quân sự ở mức độ cao hơn, trực tiếp hơn, các hoạt động tuyên truyền được thực hiện cấp tập hơn cả về bề rộng và chuyên sâu hơn. Ban tuyển sinh quân sự cấp cơ sở cần phải phối hợp các lực lượng trong tiến hành các hoạt động sơ tuyển theo quy định của Bộ Quốc phòng. Ban tuyển sinh quân sự cấp cơ sở tổ chức phổ biến tiêu chuẩn dự tuyển, hướng dẫn thí sinh làm hồ sơ đăng ký dự tuyển. Căn cứ điều kiện cho phép ở từng địa phương, Ban tuyển sinh quân sự cấp cơ sở có thể tổ chức các hình thức linh hoạt để phổ biến cho thí sinh các tiêu chuẩn, các quy định mới nhất về tuyển sinh quân sự hàng năm, hướng dẫn họ làm hồ sơ và thủ tục đăng ký dự tuyển. Trong quá trình thí sinh làm hồ sơ, Ban tuyển sinh quân sự cấp cơ sở phải giải đáp những thắc mắc giúp các thí sinh thực hiện đúng quy định. Ban Tuyển sinh quân sự cơ sở chỉ nhận hồ sơ dự tuyển của các đối tượng đủ điều kiện theo tiêu chuẩn quy định.
Thí sinh nộp hồ sơ đăng ký dự tuyển. Mỗi thí sinh phải làm 2 bộ hồ sơ riêng biệt. Một bộ hồ sơ đăng ký sơ tuyển do Ban Tuyển sinh quân sự Bộ Quốc phòng phát hành. Một bộ hồ sơ đăng ký dự kỳ thi trung học phổ thông quốc gia do Bộ Giáo dục và Đào tạo phát hành. Thí sinh là thanh niên ngoài Quân đội, mua hồ sơ và đăng ký sơ tuyển ở tại Ban Tuyển sinh quân sự cấp quận huyện và tương đương. Thí sinh là quân nhân tại ngũ đăng ký sơ tuyển tại đơn vị cấp trung đoàn và tương đương.
Cách thức tổ chức thực hiện sơ tuyển như sau: Bộ Quốc phòng triển khai trực tiếp nhiệm vụ về tuyển sinh quân sự đến cán bộ, Thủ trưởng Ban Tuyển sinh quân sự các đơn vị trực thuộc Bộ và các học viện, nhà trường trong Quân đội tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ tuyển sinh quân sự cấp Bộ. Sau đó các cấp trực thuộc Bộ tiếp tục triển khai đến Ban Tuyển sinh quân sự cấp tỉnh, quận, huyện, thị xã… Nội dung này được quy định rõ trong Thông tư tuyển sinh quân sự của Bộ Quốc phòng, tại Điểm 3, Điều 55, Chương VII, “Điều khoản thi hành”. Tăng cường thực hiện công tác tuyên truyền hướng nghiệp vào các trường trong Quân đội.
Chỉ đạo Ban Tuyển sinh quân sự các cấp tạo điều kiện thuận lợi nhất cho thí sinh đăng ký dự thi, không ngừng nâng cao chất lượng và số lượng nguồn đăng ký dự thi. Chấp hành nghiêm túc việc tổ chức khám sức khoẻ, xác minh chính trị, lập hồ sơ đăng ký tuyển sinh cho thí sinh đúng thời gian và bảo đảm chất lượng hồ sơ, hạn chế thấp nhất việc thải loại thí sinh sau khi đăng ký tuyển sinh và sau khi trúng tuyển nhập học. Quy trách nhiệm với người đứng đầu cơ quan quân sự huyện, thị và cán bộ trực tiếp làm nhiệm vụ tuyển sinh nếu làm thủ tục đăng ký dự thi cho thí sinh không đủ tiêu chuẩn; Triển khai sơ tuyển muộn hoặc kết thúc sớm hơn thời gian quy định, không bảo đảm đủ hồ sơ cho thí sinh, những nơi gây khó khăn cho thí sinh đến đăng ký tuyển sinh.
Ban Tuyển sinh quân sự Bộ Quốc phòng thành lập các đoàn kiểm tra công tác sơ tuyển ở một số tỉnh, thành trong cả nước theo luân phiên. Đồng thời Ban Tuyển sinh quân sự Bộ Quốc phòng tổ chức tuyên truyền về tuyển sinh quân sự ở một số trường trung học phổ thông trên địa bàn các tỉnh, thành phố, huyện… mà Đoàn đang tiến hành kiểm tra. Trong quá trình tuyên truyền, đặc biệt coi trọng nội dung giới thiệu đến học sinh truyền thống anh hùng, vẻ vang của Quân đội; Giới thiệu về truyền thống, chuyên ngành đào tạo của các trường trong Quân đội; Giới thiệu về quyền lợi, chế độ của học sinh sẽ được hưởng nếu học tập trong các học viện, trường sĩ quan trong Quân đội.
3. Kết luận
Quản lý tuyển sinh vào các học viện, nhà trường Quân đội trong bối cảnh đổi mới giáo dục là nội dung quan trọng đang được các nhà quản lý giáo dục và các nhà lãnh đạo Bộ Quốc phòng đặc biệt quan tâm, nhất là trong giai đoạn hiện nay, hệ thống nhà trường Quân đội đang thực hiện đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo. Để nâng cao chất lượng quá trình đào tạo, trước hết phải nâng cao chất lượng đầu vào. Bởi vì đầu vào là lựa chọn nguồn nguyên liệu tốt để tạo ra sản phẩm tốt. Tuy nhiên, làm thế nào để tuyển chọn được nguồn nguyên liệu tốt, đó là vấn đề đặt ra cần phải giải quyết.
Tạo nguồn là khâu đầu tiên trong quy trình tuyển sinh quân sự. Để tạo nguồn phải bắt đầu từ các hoạt động tuyên truyền, hướng nghiệp cho học sinh ở các địa phương. Thực tiễn cho thấy, công tác tuyển sinh quân sự phải được bắt đầu từ các cơ sở, ở các địa phương. Nếu Ban Tuyển sinh quân sự ở các địa phương tổ chức phối hợp được các lực lượng trong hoạt động tuyên truyền, hướng nghiệp, sơ tuyển thì sẽ nâng cao được chất lượng tạo nguồn tuyển sinh quân sự.
Tài liệu tham khảo
1. Dư Xuân Bình (2009), Nghiên cứu đổi mới công tác tạo nguồn và tuyển chọn học viên nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, gắn đào tạo với sử dụng cán bộ quân đội trong giai đoạn mới, Đề tài thuộc chương trình khoa học cấp Bộ - Bộ Quốc phòng, Mã số KXB.04.
2. Bộ Quốc phòng (2002), Chỉ thị của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về tạo nguồn và giải quyết cán bộ cơ sở, Số 181/2002/CT-QP, ngày 17/12/2002.
3. Bộ Quốc phòng (2015), Điều lệ Công tác nhà trường Quân đội nhân dân Việt Nam, Nxb. QĐND
4. Đảng ủy Quân sự Trung ương (2007), Nghị quyết số 86/NQ-ĐUQSTW về công tác giáo dục, đào tạo trong tình hình mới.
Đại tá, TS. Phùng Thị Phú – Trưởng Ban Phụ nữ Quân đội
Tổng cục Chính Trị, Quân đội nhân dân Việt Nam