1. Giáo dục & Đào tạo
  2. >
  3. Giáo dục Xã hội
  4. >
  5. Giáo dục Đạo đức

Gìn giữ truyền thống "Tôn sư trọng đạo"

05:54 | 25/10/2022
0:00
/
aA

Trong suốt quá trình dựng nước và giữ nước, dân tộc Việt Nam đã hình thành xây dựng và giữ gìn được nhiều truyền thống tốt đẹp, trong đó có “tôn sư trọng đạo”. Truyền thống đạo đức tốt đẹp này đã góp phần tạo nên bản sắc văn hoá rất riêng cho dân tộc Việt Nam.

Kính lễ với người thầy là truyền thống đạo lý tốt đẹp của người Việt ta. Từ xa xưa người Việt hầu như ai từng đi học cũng đều thuộc câu ca: “Muốn sang thì bắc cầu kiều / Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy”. Yêu kính thầy cô, quý trọng tri thức và vì thế vị trí của người thầy luôn được đặt rất cao trong nấc thang xã hội. Theo đà phát triển của xã hội, một số quan niệm không còn phù hợp trong xã hội hiện đại; trong đó liên quan đến môi trường giáo dục, người học có thêm nhiều phương thức, tự do hơn trong học tập. Vai trò, vị thế của người thầy và quan hệ giữa thầy cô với học sinh, với cha mẹ học sinh cũng có những thay đổi. Giáo dục không còn đơn thuần một chiều, thụ động.

Tư duy mới và hiện đại đã coi học sinh là trung tâm của quá trình giáo dục, khác với trước kia người thầy là hạt nhân duy nhất, và sự dịch chuyển này là tất yếu và kéo theo nhiều kết quả. Người thầy truyền dạy kiến thức nhưng vẫn phải tôn trọng người học, mọi hành vi bạo lực đều bị nghiêm cấm theo quy định của pháp luật, thậm chí ngôn từ dùng với học sinh cũng cần thận trọng, đúng mực; nếu vi phạm sẽ bị xử phạt nghiêm.

Tuy nhiên cùng với đó, chúng ta cũng chứng kiến tình trạng gia tăng những hiện tượng đáng buồn như học sinh vô lễ, hành hung giáo viên ngay trên lớp hoặc cha mẹ học sinh đến tận trường đôi co với thầy cô, mắng chửi, xô xát thậm chí hành hung người đang dạy dỗ con em mình. Những hình ảnh, hiện tượng phản cảm, tiêu cực ấy không chỉ gây sốc với cộng đồng giáo dục mà còn gây bức xúc trong xã hội. Đây thật sự là những hồi chuông báo động về sự xuống cấp của đạo lý tôn sư trọng đạo.

Quan sát tâm lý xã hội có thể nhận thấy không ít bậc cha mẹ và học sinh nhìn nhận về vai trò của người thầy khá phiến diện, cụ thể là những người “cung cấp dịch vụ giáo dục”. Chính vì vậy họ cho rằng khi trả tiền cho dịch vụ thì phải được hưởng những quyền lợi đương nhiên của mình.

Nhà trường là nơi đào tạo ra những học sinh có tri thức, nên ở một khía cạnh nào đó, coi đây là một dịch vụ cộng đồng cũng không sai. Bằng chứng là có rất nhiều hình thức giáo dục được phát triển, các trường tư, trường quốc tế,… mở ra khắp nơi, cùng với đó là các loại hình giảng dạy phong phú như gia sư, bảo mẫu, huấn luyện viên riêng… ngày càng phát triển, đáp ứng mọi nhu cầu đa dạng của các cá nhân.

Cha mẹ học sinh hoặc chính người học có thể chi trả những khoản học phí cao để có được những điều kiện học tập tốt nhất, những người thầy giỏi nhất, có kinh nghiệm và uy tín nhất. Thậm chí có nơi người học được phép chọn trường, chọn thầy hoặc đưa ra các yêu cầu riêng và đề nghị được đáp ứng theo khả năng chi trả của mình.

Nhưng giáo dục là một ngành đặc thù, nếu mặc nhiên coi đó là một loại dịch vụ thuần túy, giống như một số ngành nghề khác sẽ kéo theo những hệ lụy rất nguy hiểm. Học sinh sẽ không còn tôn trọng và kính lễ với thầy cô hay cha mẹ học sinh tùy tiện trong giao tiếp, quan hệ, đối xử với thầy cô dưới góc độ là những người cung cấp dịch vụ thuần túy. Đây có thể coi là một trong những nguyên nhân khiến các hành vi thiếu văn minh, lỗ mãng thậm chí là vi phạm pháp luật với những người đang đứng trên bục giảng có chiều hướng gia tăng thời gian qua.

Tôi đã nhiều năm dạy học và hiểu rằng, điều quan trọng nhất để học sinh và cha mẹ học sinh kính trọng thầy cô là bởi họ có niềm tin rằng thầy, cô giáo là những người có tri thức, đạo đức, trình độ, uy tín cũng như kỹ năng sư phạm để truyền dạy kiến thức và giáo dục thế hệ trẻ, là những người có thể tin tưởng để giao phó con em mình. Tất nhiên vẫn có những người thầy đứng trên bục giảng nhưng không làm tròn chức trách và nhiệm vụ của mình, có những hành vi sai trái, vi phạm nội quy của ngành, đạo đức nhà giáo, đạo đức công dân và luật pháp. Nhưng hiện tượng ấy chỉ là cá biệt, nghề giáo vẫn là nghề cao quý, được coi trọng trong xã hội Việt Nam cũng như trong tâm thức cộng đồng.

Hiện nay, hầu hết các gia đình thường chỉ có một hoặc hai con và sự đầu tư, quan tâm cho con em mình rất lớn so với các thế hệ trước. Ở mặt nào đó, cha mẹ học sinh có quyền đòi hỏi cao hơn và họ cũng sẵn sàng chi trả các khoản học phí tương ứng để con em mình được thụ hưởng những gì tốt nhất. Nhưng không có nghĩa là học sinh hay cha mẹ học sinh sẽ được đáp ứng vô điều kiện mọi nguyện vọng hay được phép có thái độ không đúng mực với các thầy cô giáo, bởi điều ấy đi ngược truyền thống văn hóa của dân tộc và thực tế cũng trái quy định của pháp luật.

Trong giao tiếp, ứng xử giữa học sinh, cha mẹ học sinh với thầy cô giáo và nhà trường đôi khi xảy ra những mâu thuẫn và những vấn đề cần giải quyết. Khi ấy cần sự bình tĩnh, đúng mực của cả hai bên, nhất là cần có sự trao đổi kịp thời và tôn trọng lẫn nhau. Những hiện tượng đáng tiếc xảy ra trong môi trường học đường thời gian qua một phần vì thiếu sự trao đổi, phối hợp giữa nhà trường và gia đình, sự quan tâm thực sự của thầy cô và cha mẹ học sinh.

Hiện nay có rất nhiều cách để gia đình liên lạc với các thầy cô của con mình như qua điện thoại, Facebook, nhóm Zalo... Các thông tin của học sinh về học lực, hạnh kiểm, các vấn đề tâm lý sẽ được thầy cô chia sẻ kịp thời. Trước kia có khi cả một kỳ học cha mẹ học sinh mới gặp thầy cô giáo dạy con mình một lần thì bây giờ hằng tuần, thậm chí hằng ngày, hai bên đều có thể liên lạc, trao đổi để nắm được tình hình của trẻ nhanh nhất, kịp thời nhất. Nếu sự trao đổi và phối hợp này nhịp nhàng, duy trì thường xuyên và hiệu quả thì những vấn đề của học sinh sẽ được giải quyết kịp thời, tránh xảy ra các hiện tượng đáng tiếc làm buồn lòng và tổn thương cả gia đình, giáo viên và nhà trường.

Dù vậy, hiện vẫn có không ít cha mẹ học sinh phó mặc hoàn toàn việc học tập và tu dưỡng đạo đức của con mình cho các thầy cô. Thực tế, các em cũng chỉ ở trường học nhiều nhất là một phần ba thời gian trong toàn bộ quỹ thời gian của một ngày. Bởi vậy việc trút toàn bộ gánh nặng trách nhiệm lên vai người thầy là điều bất khả và thiếu trách nhiệm.

Thực tế, việc học tập trên lớp chỉ hiệu quả khi các em được trau dồi, chuẩn bị tốt ở nhà và có sự giám sát, động viên của cha mẹ. Các hoạt động bên ngoài khuôn viên nhà trường cũng cần sự quan tâm, trách nhiệm của cả cộng đồng và gia đình bởi thầy cô cũng không thể theo sát các em từng bước được.

Nhà trường và thầy cô có trách nhiệm chính yếu trong việc truyền đạt kiến thức và giáo dục học sinh; giữ vai trò vô cùng quan trọng trong việc giáo dục kiến thức và nhân cách của trẻ. Các hành vi sai trái của học sinh (nếu có) đương nhiên có trách nhiệm liên đới tới thầy cô và nhà trường, kể cả sự việc không xảy ra trong phạm vi trường học.

Các vụ việc học sinh đánh nhau, trộm cắp và hay các hành vi vi phạm khác, nhà trường cần có trách nhiệm ngăn chặn, giải quyết; nhưng nếu đổ lỗi hoàn toàn cho nhà trường hoặc cha mẹ học sinh thì hết sức phiến diện. Gần đây hiện tượng một số cha mẹ học sinh đến trường học bắt vạ, đôi co, xúc phạm các thầy cô, đổ lỗi hoàn toàn cho nhà trường và thầy cô đã gây ra sự bức xúc trong cộng đồng xã hội, ảnh hưởng xấu đến môi trường giáo dục.

Mối quan hệ giữa thầy cô và cha mẹ học sinh, học sinh nên hài hòa và hợp tác, tôn trọng và có trách nhiệm. Thầy cô, nhà trường cần kịp thời quan tâm tới học sinh; ngoài vấn đề học tập thì yếu tố tâm lý, hành vi cá nhân của các em cũng rất cần được quan tâm, theo dõi, phát hiện kịp thời những dấu hiệu bất thường để có biện pháp tác động hiệu quả. Nếu thầy cô chỉ chú ý duy nhất tới việc truyền đạt kiến thức thì rất dễ bỏ qua những hành vi, tâm lý lứa tuổi và mối quan hệ của các em với bạn bè và môi trường chung quanh, mà điều này lại tác động, ảnh hưởng không nhỏ đến việc học tập và sự phát triển bình thường của các em.

Tôn sư trọng đạo là truyền thống lâu đời của dân tộc và về phía ngành giáo dục, thầy cô và nhà trường cũng cần có những phương pháp và cách thức phù hợp để đáp ứng được nhu cầu học tập ngày càng cao trong một xã hội phát triển.

Khi học sinh đến trường với sự thoải mái và niềm vui, phụ huynh học sinh tin tưởng, tôn trọng thầy cô cũng như nhà trường, thầy cô làm hết trách nhiệm của mình, là tấm gương của đạo đức, tri thức và liên kết này được bồi đắp bằng mối quan hệ đúng mực, thường xuyên, kịp thời, chúng ta sẽ thực sự tạo nên môi trường giáo dục lành mạnh, tiến bộ; người thầy được kính trọng và người học, cha mẹ học sinh được bảo đảm những quyền lợi và nhu cầu chính đáng của mình một cách hài hòa, văn minh.

ThS. Ngô Quang Binh - Viện nghiên cứu hợp tác phát triển giáo dục

Ý kiến bạn đọc
LƯỢM ĐÂY II 2024: ANTHERAL - Sứ Mệnh Lan Toả Tình Yêu Và Ý Thức Bảo Vệ Môi Trường Đến Xã Hội
TCGCVN - Striped Project là dự án về môi trường và cộng đồng được thành lập vào tháng 6 năm 2015 bởi nhóm học sinh THPT trên địa bàn Hà Nội, với mục đích để khắc phục một phần tình trạng sử dụng giấy, và các tài nguyên gỗ một cách lãng phí hiện nay. 
Hòa trong không khí tưng bừng của cả nước chào mừng tri ân các nhà giáo, vừa qua THCS-THPT Newton long trọng tổ chức “Lễ kỷ niệm 40 năm ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11” nhằm tôn vinh những thầy giáo, cô giáo đang từng ngày từng giờ say sưa trên bục giảng để cống hiến to lớn cho sự nghiệp trồng người.
Khi nói về công lao của những thầy, cô giáo đối với sự nghiệp giáo dục miền núi Nghệ An, không thể không nói đến cố Nhà giáo Ưu tú Lô Xuân Minh – cố Hiệu trưởng Trường THSP Miền núi Nghệ An.
Hằng năm, cứ vào mùa khai trường, vào những ngày của tháng 11, trong tâm trí tôi lại sống dậy mạnh mẽ những kỉ niệm vui buồn, sâu sắc của một thuở đi dạy học nhiều gian nan vất vả, nhiều khó khăn và thương nhớ. Với tôi, tình cảm tôn sư trọng đạo, đạo lí tôn sư trọng đạo luôn luôn âm thầm, sâu lắng nhưng cũng hết sức mạnh mẽ và cao cả. Xin chia sẻ đôi điều về những ngày thương khó của một thuở đi dạy học như là sự tri ân đối với nghề nghiệp cao quý mà mình đã mang duyên nợ suốt cả cuộc đời. Và, cũng từ những ngày dạy học thương khó đó rút ra được những suy ngẫm sâu sắc về truyền thống tôn sư trọng đạo trong dòng chảy văn hóa Việt.                           
Ngày 03/11/ 2022 Hội Cựu Giáo chức tỉnh Lạng Sơn tổ chức Hội nghị biểu dương hội viên tiêu biểu và Kỷ niệm 40 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11/1982 - 20/11/2022)
Ngày 01/11/2022 Hội Cựu Giáo chức Học viện Ngân Hàng tổ chức Đại hội lần thứ 2 nhiệm kỳ 2022 -2027tại hội trường lớn Học viện Ngân hàng. Dự Đại hội có 158/235 hội viên đã được triệu tập. Đại hội vinh dự được đón tiếp các đại biểu, khách mời đại diện cho Hội Cựu giáo chức Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Công đoàn Ngân hàng Việt Nam, Lãnh đạo Học viện Ngân Hàng.  
GCVN: Kì thi Học sinh giỏi các môn văn hóa và khoa học được tổ chức thường niên là một hoạt động chuyên môn quan trọng nhằm đánh giá chất lượng giáo dục mũi nhọn của các trường THCS.
Dạy học trực tuyến là phương thức dạy học từ xa với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin, người dạy và người học thực hiện các hoạt động tương tác với nhau thông qua màn hình ảo nhằm thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ dạy học theo chương trình, kế hoạch đã xác định. Cơ sở khoa học của dạy học trực tuyến là các luận điểm triết học duy vật biện chứng về quy luật nhận thức của người học và những thành tựu của Tâm lý học, Giáo dục học hiện đại. Dạy học trực tuyến là xu thế tất yếu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, của quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục.
Kính lễ với người thầy là truyền thống đạo lý tốt đẹp của người Việt ta. Từ xa xưa người Việt hầu như ai từng đi học cũng đều thuộc câu ca: “Muốn sang thì bắc cầu kiều / Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy”. Yêu kính thầy cô, quý trọng tri thức và vì thế vị trí của người thầy luôn được đặt rất cao trong nấc thang xã hội. Theo đà phát triển của xã hội, một số quan niệm không còn phù hợp trong xã hội hiện đại; trong đó liên quan đến môi trường giáo dục, người học có thêm nhiều phương thức, tự do hơn trong học tập. Vai trò, vị thế của người thầy và quan hệ giữa thầy cô với học sinh, với cha mẹ học sinh cũng có những thay đổi. Giáo dục không còn đơn thuần một chiều, thụ động.
Hệ thống giáo dục 4.0 áp dụng những thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến, trên 3 ứng dụng: Một là, sử dụng các thiết bị thông minh để hỗ trợ cho giáo dục và đào tạo. Hai là, tổ chức các khóa học trực tuyến thông qua mạng Internet. Ba là, ứng dụng sáng tạo mở, kết hợp người học và máy tính để thực hiện các nhiệm vụ học tập sáng tạo.
Sáng ngày 18/10/2022, chương trình Báo cáo Dự án “Văn học sáng tạo” mùa 2 của thầy và trò trường TH - THCS Pascal (Q. Bắc Từ Liêm, Hà Nội) đã diễn ra thành công tốt đẹp. Các bạn học sinh với diễn xuất ấn tượng đã mang tới buổi báo cáo những tiểu phẩm sân khấu hóa đặc sắc được lấy cảm hứng từ các bài thơ, trường ca của nhà thơ Trần Đăng Khoa  và tái hiện lại trên sân khấu. Bên cạnh đó, các bạn học sinh đã cùng tham gia hoạt động trải nghiệm trưng bày, trao đổi sách vô cùng thú vị và bổ ích.
Đam mê công nghệ thông tin thôi thúc Nguyễn Văn Hiệp xin nghỉ việc, dành toàn thời gian học lập trình online ở tuổi 25 và chuyển nghề sau ba tháng.
Sau 5 ngày làm việc khẩn trương, nghiêm túc, nhiệt tình, trách nhiệm và hiệu quả, sáng 11/10/2022, Học viện Báo chí và Tuyên truyền phối hợp với Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục, Đại học Vinh tổ chức Lễ Bế mạc đợt khảo sát chính thức đánh giá chất lượng giáo dục 04 chương trình đào tạo trình độ đại học các ngành: Chủ nghĩa xã hội khoa học, Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam, Xây dựng Đảng và Chính quyền Nhà nước, Kinh tế chính trị.
GD&TĐ - Hàng loạt giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục Tiểu học đã được ngành giáo dục Lào Cai đưa ra để các nhà trường triển khai, tháo gỡ.
GD&TĐ - Giờ dạy có sự hài hòa giữa lý thuyết, bài tập, thực hành để học sinh nắm vững nội dung cốt lõi nhưng không được cắt xén hay giảm tiết môn học.
Điện ảnh là ngành được xác định là tiên phong trong công nghiệp văn hóa ở Việt Nam. Làm sao để Điện ảnh phát triển, thực sự đem lại GDP, quảng bá văn hóa con người Việt Nam ra thế giới, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với ông Vi Kiến Thành- Cục trưởng Cục Điện ảnh để làm rõ hơn vấn đề này.
Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch Hàn Quốc mới đây cho biết nhạc hội văn hóa đầu tiên trong khuôn khổ triển lãm K Expo Vietnam 2022 đã diễn ra tại thủ đô Hà Nội, mở màn cho sự kiện giao lưu văn hóa giữa Hàn Quốc và Việt Nam.
Văn hóa giao thông có lẽ là thuật ngữ được nhiều người nhắc đến từ người tham gia giao thông cho đến các bạn học sinh khi còn ngồi ghế của nhà trường. Nhưng để hiểu văn hóa giao thông là gì? Và tham gia như thế nào để thể hiện sự văn hóa thì không phải ai cũng nắm rõ được. Hãy cùng Anycar tìm hiểu rõ vấn đề này qua bài viết này nhé!
(DNTO) - Trong giai đoạn hiện nay, rất nhiều doanh nghiệp vẫn chưa thành công trong chiến lược chuyển đổi số bởi rất nhiều nguyên nhân. Nhiều doanh nghiệp cho biết hiện tiến trình chuyển đổi số đang rất chậm do thiếu vốn, thiếu nguồn nhân lực và cả đơn vị cung cấp giải pháp.
(DNTO) - Tuần qua, bộ 3 cổ phiếu thép “đình đám” là CTCP Tập đoàn Hòa Phát HPG (+10,5%), Công ty Cổ phần Thép Nam Kim NKG (+14.9%), Công ty Cổ phần Tập đoàn Hoa Sen HSG (+19,9%), đều ghi nhận mức tăng khá ấn tượng.
GD&TĐ - Nếu nhiễm lại một tuýp virus dengue khác, bệnh nhân có thể bị nặng hơn, dễ trở thành sốt xuất huyết dengue hoặc sốc dengue.
GD&TĐ - Chào mừng 92 năm ngày phụ nữ Việt Nam, Công đoàn Formosa Hà Tĩnh tổ chức giải kéo co cho nữ công nhân với những trận đấu hấp dẫn, kịch tính.
Thay mặt Chính phủ, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh vừa ký ban hành Nghị định số 83/2022/NĐ-CP ngày 18/10/2022 quy định về nghỉ hưu ở tuổi cao hơn đối với cán bộ, công chức giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý.
GD&TĐ - Một siêu thị Điện Máy Xanh ở TP. Đà Nẵng đã bị mất 130 chiếc điện thoại trị giá hơn 1,2 tỷ đồng khi cho người dân vào tránh lụt đêm 14/10.
GD&TĐ - Đầu năm 2022, khoảng 75% trường học ở Mỹ yêu cầu học sinh, giáo viên đeo khẩu trang khi học trực tiếp, theo số liệu từ Trung tâm Thống kê Giáo dục quốc gia. Đến trước khi nghỉ hè, con số này giảm xuống 15%.
GD&TĐ - Trường ĐH Oxford, Anh, tiếp tục đứng đầu danh sách trường đại học thế giới năm 2023 của THE trong 7 năm liên tiếp.
GD&TĐ -Tại Hàn Quốc, chương trình giáo dục phổ thông không tổ chức dạy thể dục cho học sinh lớp 1 và lớp 2, những năm đầu tiểu học.
GD&TĐ - Nhiều gia đình khó khăn tại Indonesia buộc phải cho con nghỉ học do không đủ khả năng chi trả học phí.
GD&TĐ - Trung Quốc đang cần hàng triệu công nhân lành nghề để duy trì hoạt động của nền kinh tế như thợ sửa ô tô, chữa điện lạnh, kỹ thuật viên máy tính… Tuy nhiên, hệ thống giáo dục nghề nghiệp nước này đã rơi vào tình trạng hỗn loạn, khiến nền kinh tế của họ không đủ khả năng để thay thế hàng triệu người có tay nghề cao sắp nghỉ hưu trong bối cảnh dân số già và lực lượng lao động bị thu hẹp.
20 năm qua đã có rất nhiều ý kiến tâm huyết của cá nhân hoặc tập thể các nhà giáo dục, các nhà khoa học trong và ngoài nước đóng góp cho sự nghiệp GD-ĐT nước nhà. Có thể kể một số kiến nghị chính sau đây: Kiến nghị của Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam cuối năm 1996(2), 2000(3), 2005(4); Kiến nghị của Đại tướng Võ Nguyên Giáp năm 2004-2006(5); Kiến nghị của 24 GS và nhà khoa học trong và ngoài nước do GS Hoàng Tụy chủ biên năm 2004(6); Đề án kiến nghị của nhóm trí thức người Việt ở nước ngoài do GS Vũ Quang Việt chủ biên năm 2005(7); Báo cáo “lựa chọn thành công” trong đó có một phần đánh giá về GD-ĐT của nhóm GS và chuyên gia thuộc trường Đại học Harvard trình trực tiếp thủ tướng cuối năm 2007(8); Kiến nghị của nhóm nghiên cứu đề tài khoa học cấp Nhà nước do bà Nguyễn Thị Bình làm chủ nhiệm 2008(9); Riêng mảng cơ cấu hệ thống giáo dục nói chung và hệ thống dạy nghề nói riêng có kiến nghị năm 2011(10) của Đặng Danh Ánh và một số kiến nghị của 30 nhà khoa học trong và ngoài nước đã được in thành sách năm 2007(11).
GD&TĐ -Từ năm học 2022 - 2023, Bộ Giáo dục Bờ Biển Ngà ban hành quy định học sinh có điểm trung bình năm học dưới 8,5 trên thang điểm 10 sẽ bị đuổi học.