1. Đặt vấn đề

Trong sự nghiệp đổi mới ở nước ta hiện nay, khơi dậy khát vọng cống hiến của phụ nữ Việt Nam nhằm tạo sức mạnh tổng hợp để xây dựng và phát triển đất nước là vấn đề cấp thiết và có ý nghĩa chiến lược. Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng xác định: “Phát huy truyền thống, tiềm năng, thế mạnh và tinh thần làm chủ, khát vọng vươn lên của các tầng lớp phụ nữ... Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nữ, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và hội nhập quốc tế” [1, tr.169].

Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng là trung tâm đào tạo cán bộ chính trị và đào tạo giảng viên khoa học xã hội nhân văn cấp trung, sư đoàn, cán bộ cấp chiến thuật, chiến dịch trong toàn quân. Ngoài ra, Học viện còn đảm nhiệm bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho cán bộ cấp cục, vụ, viện của Bộ, ban, ngành Trung ương (lớp đối tượng 2).  Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng là đơn vị đã 2 lần được phong tặng Danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Đó là môi trường thuận lợi cho sự cống hiến, học tập, rèn luyện, trưởng thành của đội ngũ cán bộ, giảng viên ở Học viện nói chung và giảng viên nữ nói riêng. Đội ngũ giảng viên nữ ở Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng vừa là giảng viên, vừa là những người quân nhân trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Trong quá trình xây dựng, trưởng thành, phát triển của Học viện Chính trị có một phần đóng góp quan trọng của đội ngũ nữ quân nhân.

Hiện nay, nữ quân nhân ở Học viện Chính trị đang tham gia vào nhiều lĩnh vực hoạt động khác nhau. Trong đó, một số giảng viên trực tiếp tham gia giảng dạy, một số đông tham gia vào các hoạt động bảo đảm cho quá trình đào tạo của Học viện. Một số nữ quân nhân đảm nhiệm chức vụ cán bộ khoa, cán bộ các bộ môn và các vị trí chủ chốt ở các cơ quan đào tạo, khảo thí, thư viện, văn thư… Bên cạnh đó, nữ giảng viên của Học viện còn tích cực tham gia nghiên cứu đề tài khoa học xã hội và nhân văn, tham gia bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Nhiều giảng viên nữ đã đạt thành tích cao trong giảng dạy, một số nữ giảng viên đã đạt giải nhất, nhì trong Cuộc thi chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Chính vì vậy, trong thời gian qua, Thường vụ Đảng uỷ, Ban Giám đốc Học viện thường xuyên chú trọng xây dựng đội ngũ nữ giảng viên của Học viện cả về số lượng, chất lượng, trong đó, lấy khơi dậy khát vọng cống hiến của nữ giảng viên là trọng tâm nhằm phát huy nguồn sức mạnh nội sinh, tinh thần, ý chí, quyết tâm khắc phục khó khăn hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

 2. Nội dung nghiên cứu

2.1. Khát vọng cống hiến của nữ giảng viên ở Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng

Khát vọng cống hiến của nữ giảng viên ở Học viện Chính trị là sự mong muốn, quyết tâm phấn đấu hết mình cho công việc, toàn tâm, toàn ý, không quản khó khăn, gian khổ, vất vả, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Khát vọng cống hiến của nữ giảng viên ở Học viện Chính trị được biểu hiện thông qua một số nội dung:

Thứ nhất, các nữ giảng viên ở Học viện Chính trị có bản lĩnh chính trị vững vàng, sống và làm việc có mục tiêu, hoài bão, lý tưởng. Kiên định trong nhận thức và hành động, tuyệt đối trung thành với mục tiêu, lý tưởng của Đảng, với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; tích cực đấu tranh với các âm mưu, thủ đoạn chống phá cách mạng của các thế lực thù địch, không dao động trước sự cám dỗ về vật chất; có trình độ, năng lực tốt; có tính đảng, tính chiến đấu cao, dám nhìn thẳng vào sự thật, dám thừa nhận và quyết tâm sửa chữa những sai lầm, khuyết điểm, v.v.. Đặt ra cho mình những mục tiêu cụ thể trong công việc để phấn đấu; ôm ấp trong lòng những hoài bão, những mong ước lớn lao luôn thôi thúc bản thân phải nỗ lực; cùng với đó là lý tưởng định hướng họ đến những điều tốt đẹp và cao cả.

Thứ hai, các nữ giảng viên ở Học viện Chính trị làm việc có kế hoạch, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, chấp hành sự phân công của tổ chức. Có tư duy đổi mới, bứt phá nhằm khai thông, mở lối phát triển để đạt hiệu quả tối ưu trước một vấn đề, một công việc nào đó, nhất là cái mới, việc mới. Tinh thần cầu thị, tự phê bình và phê bình, mong muốn đóng góp cho cơ quan, đơn vị, đồng chí, đồng đội với mong muốn xây dựng tập thể phát triển và sự tiến bộ của bản thân, đồng chí, đồng đội. Thái độ và hành động quyết liệt, khẩn trương, chủ động xông pha, tiên phong dấn thân vào những công việc khó, nhiệm vụ phức tạp, những việc chưa có tiền lệ, chưa có trong quy cách, quy định... nhằm làm chuyển biến tình hình theo chiều hướng tích cực, phát triển, vì lợi ích chung; là dám biến ước mơ, dự định thành hiện thực. Luôn sẵn sàng đón nhận cả thành công và chưa thành công, thậm chí đối mặt với những rủi ro ngoài ý muốn. Khả năng đương đầu với khó khăn, giải quyết những vấn đề mới, khó của cuộc sống một cách bình tĩnh, sáng suốt và tỉnh táo. Tuyệt đối chấp hành sự phân công của tổ chức, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Thứ ba, các nữ giảng viên ở Học viện Chính trị luôn tích cực học tập, rèn luyện nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Để hoàn thành nhiệm vụ của người thầy, nhất là trong môi trường giáo dục quân sự với những nét đặc thù, đòi hỏi các nữ giảng viên phải luôn tích cực học tập, rèn luyện một cách toàn diện cả các môn khoa học chuyên ngành, liên ngành để có sự vận dụng phù hợp với đối tượng đào tạo, đáp ứng được yêu cầu chức trách, nhiệm vụ. Tự học tập, tự bồi dưỡng để không ngừng tiến bộ, trưởng thành về mọi mặt; đồng thời, bù đắp những kiến thức còn bị thiếu của mỗi nữ giảng viên trong công tác đào tạo, bồi dưỡng của các đơn vị.

Thứ tư, các nữ giảng viên ở Học viện Chính trị luôn làm việc chăm chỉ, cần mẫn, sáng tạo, hiệu quả cao. Để đáp ứng được nhiệm vụ xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; xây dựng quân đội tinh, gọn, mạnh là những yêu cầu hết sức khắt khe đặt ra với đội ngũ cán bộ, giảng viên, nhân viên, chiến sĩ trong toàn Học viện Chính trị trong giai đoạn hiện nay trong đó có các nữ giảng viên. Đây là đòi hỏi quan trọng để nâng cao hiệu quả công việc, họ không chỉ làm việc dựa trên những kinh nghiệm, kĩ năng vốn có mà phải thường xuyên tìm tòi, sáng tạo, đổi mới để tìm ra những cách làm hay, hiệu quả để hoàn thành tốt các nhiệm vụ.

Thứ năm, các nữ giảng viên ở Học viện Chính trị đã khắc phục khó khăn về sức khỏe, định kiến giới, gia đình,… để hoàn thành tốt nhiệm vụ. Công việc đối với một người phụ nữ, đặc biệt là đối với những người phụ nữ phục vụ trong các đơn vị quân đội nói chung và trong Học viện Chính trị nói riêng luôn chứa đựng những khó khăn nhất định về sức khỏe, định kiến giới, gia đình… Các nữ giảng viên ở Học viện Chính trị luôn xác định tốt việc khắc phục khó khăn để vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ, chức trách được giao. Giải quyết tốt cả việc nước và việc nhà, cả việc đơn vị và việc gia đình, không phân biệt tuổi tác và giới tính, những công việc gì nam quân nhân có thể làm, họ đều có thể tham gia và hoàn thành tốt.

Thứ sáu, các nữ giảng viên ở Học viện Chính trị thường xuyên tự rút kinh nghiệm, không ngừng hoàn thiện bản thân và vươn lên trong thực hiện chức trách nhiệm vụ được giao và trong cuộc sống. Họ là những người luôn khiêm tốn, biết lắng nghe những đóng góp mang tính xây dựng của đồng chí, đồng đội để có thể khắc phục những hạn chế, khuyết điểm và phát huy những điểm mạnh vốn có của bản thân trong quá trình công tác.

Trong thời gian qua, khát vọng cống hiến của nữ giảng viên ở Học viện Chính trị đã góp phần định hướng hành động cho nữ giảng viên trong thực hiện nhiệm vụ; là nguồn sức mạnh nội sinh để nữ giảng viên khắc phục khó khăn, thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao; tác động trực tiếp đến chất lượng công việc được giao. Các đồng chí nữ giảng viên của Học viện luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm với giờ giảng, đẩy mạnh hơn nữa phong trào thi đua “Giáo án hay, bài giảng tốt”, tích cực thực hiện khâu đột phá “Nâng cao chất lượng các hình thức sau bài giảng; đổi mới công tác thi, kiểm tra, đánh giá thực chất kết quả người học”. Năm học 2022 - 2023, có 05 nữ giảng viên được công nhận Giảng viên giỏi cấp Học viện. Họ đã và đang góp phần không nhỏ thực hiện thắng lợi phương châm: chất lượng huấn luyện của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị. Hiện nay, có 01 đồng chí phó chủ nhiệm khoa, 5 đồng chí chủ nhiệm, phó chủ nhiệm bộ môn, về học vị, có 01 tiến sĩ, 28 thạc sĩ. Lực lượng giảng viên nữ của Học viện ngày càng được chuẩn hóa, nâng cao chất lượng mọi mặt, đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ mới của Học viện.

2.2. Một số giải pháp khơi dậy khát vọng cống hiến của nữ giảng viên ở Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng hiện nay

Một là, tạo sự chuyển biến về nhận thức của các chủ thể, lực lượng đối với khơi dậy khát vọng cống hiến của nữ giảng viên ở Học viện Chính trị

Cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì, cơ quan chức năng, các tổ chức, các lực lượng cần nhận thức đúng về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của nữ giảng viên ở Học viện Chính trị; sự cần thiết phải khơi dậy khát vọng cống hiến của nữ giảng viên ở Học viện Chính trị. Quán triệt sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng về vị trí, vai trò của phụ nữ và công tác phụ nữ trong tình hình mới; phải đặt niềm tin sâu sắc vào lực lượng phụ nữ, đề cao vai trò, vị trí của phụ nữ. Nhận thức đúng về những thuận lợi, khó khăn, ưu điểm, hạn chế, bất cập trong việc khơi dậy khát vọng cống hiến của nữ giảng viên ở Học viện Chính trị hiện nay.

Nâng cao trách nhiệm lãnh đạo công tác giáo dục chính trị tư tưởng. Tăng cường định hướng dư luận trong tập thể để điều chỉnh hành động của nữ giảng viên ở đơn vị phù hợp với yêu cầu, đòi hỏi của môi trường hoạt động sư phạm quân sự. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo với hoạt động của hội phụ nữ, đưa vào nghị quyết lãnh đạo hàng tháng của cấp uỷ, chi bộ; phân công, giao nhiệm vụ cho cán bộ phụ trách; tổ chức kiểm tra, đánh giá những hoạt động của hội phụ nữ trên các nội dung đã được chỉ ra.

Hình thức, phương pháp cần vận dụng linh hoạt, sáng tạo cho phù hợp với điều kiện và tình hình cụ thể của mỗi tổ chức, với mỗi nữ giảng viên như: thông qua sinh hoạt, học tập của các tổ chức đảng; thông qua sinh hoạt của đơn vị, các tổ chức quần chúng; thông qua tổ chức các lớp học quán triệt, bồi dưỡng tập trung của đơn vị để nâng cao nhận thức cho các tổ chức, lực lượng; thông qua tự học tập, tự nghiên cứu bồi dưỡng nâng cao nhận thức của các tổ chức, lực lượng; thông qua tổ chức các hoạt động thực tiễn để nâng cao nhận thức của các tổ chức, lực lượng; thông qua tiến hành sơ kết, rút kinh nghiệm các hoạt động khơi dậy khát vọng cống hiến của nữ giảng viên ở Học viện Chính trị.

Hai là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Thường vụ Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện, cấp ủy, chỉ huy các cấp, sự hướng dẫn của cơ quan chính trị đối với việc khơi dậy khát vọng cống hiến của nữ giảng viên của Học viện

Thường vụ Đảng uỷ, Ban Giám đốc Học viện cần tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan, khoa giảng viên, đơn vị, nhất là cơ quan chính trị xây dựng kế hoạch tạo nguồn, bồi dưỡng, sử dụng nữ giảng viên; tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động thực tiễn, mạnh dạn giao nhiệm vụ, sắp xếp, bổ nhiệm, bố trí nữ giảng viên vào những công việc phù hợp. Lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan, khoa giáo viên, nhất là cơ quan chính trị thường xuyên có sự phối kết hợp với nhau nắm bắt kịp thời tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của các nữ giảng viên, từ đó tham mưu, đề xuất với Thường vụ Đảng uỷ, Ban Giám đốc Học viện về cơ chế, chính sách có liên quan đến quyền lợi, thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao của nữ giảng viên.

Trong nội dung, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo, cấp ủy, chỉ huy các cấp cần gắn công tác lãnh đạo chính trị, tư tưởng với giáo dục, bồi dưỡng đạo đức cách mạng, lối sống lành mạnh, xây dựng các tổ chức vững mạnh toàn diện, góp phần phát huy vai trò của các nữ giảng viên. Quản lý chặt chẽ đội ngũ đảng viên là nữ giảng viên về mọi mặt, trong đó có phẩm chất chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, sinh hoạt, việc chấp hành thời gian, điều lệnh, điều lệ, quy định của đơn vị và cuộc sống, sinh hoạt tại gia đình của các nữ giảng viên; tổ chức tốt các hoạt động giáo dục, đào tạo, huấn luyện, học tập, sinh hoạt tập thể.

Cơ quan chính trị cần chủ trì phối hợp, hiệp đồng với các cơ quan, đơn vị, các thành phần, lực lượng tham gia đảm bảo chương trình, kế hoạch được triển khai thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ, đồng bộ, thống nhất. Thường xuyên theo dõi, kiểm tra, đôn đốc, kịp thời giúp đỡ các nữ giảng viên khắc phục những khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, lực lượng thực hiện tốt chương trình, kế hoạch. Kịp thời sơ, tổng kết, rút ra những kinh nghiệm để bổ sung chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo khơi dậy khát vọng cống hiến của nữ giảng viên ở Học viện.

Ba là, phát huy vai trò tích cực, chủ động của nữ giảng viên trong tự khơi dậy khát vọng cống hiến, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao

Mỗi nữ giảng viên ở Học viện cần phải tự quán triệt, tự học tập, nhận thức sâu sắc đúng đắn trách nhiệm của mình đối với Tổ quốc, với Quân đội, với yêu cầu, nhiệm vụ của Học viện; sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ giáo dục đào tạo, nghiên cứu khoa học, đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng được giao; chấp hành nghiêm pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội, quy định của Học viện và đơn vị; không nản lòng, nhụt ý chí, chán chường, bi quan, ngại khó, ngại khổ, ngại rèn; phát huy tốt những ưu điểm, thế mạnh của bản thân đã được tích luỹ trong thời gian học tập ở các nhà trường trong và ngoài Quân đội, giáo dục, bồi dưỡng của gia đình để cống hiến cho đơn vị công tác. Mỗi nữ giảng viên ở Học viện phải tích cực, chủ động tham gia hoạt động thực tiễn quân sự, thực tiễn của đơn vị, địa phương và các phong trào hành động của phụ nữ; coi đó là trách nhiệm của nữ giảng viên và là trách nhiệm đối với sự trưởng thành của chính bản thân mình.

Mỗi nữ giảng viên ở Học viện phải nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; phải biến từ nhận thức chuyển hoá thành hoạt động thực tiễn thiết thực, cụ thể, trở thành niềm tin, lẽ sống, thói quen, hành vi trong huấn luyện, rèn luyện, xây dựng đơn vị, giúp đỡ nhân dân lao động sản xuất, gắn bó máu thịt với nhân dân; góp phần tích cực vào việc làm chuyển biến về chất lượng thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, rèn luyện kỷ luật và xây dựng chính quy, đơn vị không có vụ việc vi phạm kỷ luật phải xử lý, không khí, tinh thần huấn luyện, rèn luyện; có tinh thần, trách nhiệm cao với nhiệm vụ được giao,

Mỗi nữ giảng viên phải không ngừng tự học tập, tự rèn luyện để nâng cao trình độ hiểu biết về mọi mặt; đồng thời coi tự học là nhu cầu, thói quen hằng ngày là một tiêu chuẩn, một giá trị tự thân cần đạt được; không được bằng lòng, thoả mãn với kiến thức, sự hiểu biết của bản thân, thường xuyên tự học tập, tự nghiên cứu, tìm hiểu các sự việc, hiện tượng xung quanh; học hỏi cấp trên, đồng chí, đồng đội, học trong đời sống sinh hoạt hằng ngày; phải chủ động xây dựng kế hoạch tự học, học tập suốt đời cho bản thân khoa học, hợp lý, tự bản thân mình thấy yếu chỗ nào thì tập trung nghiên cứu, tìm hiểu, tránh tính trạng giấu dốt, không biết cũng không học, không hỏi, kiên quyết thực hiện theo kế hoạch tự học đã xác định; tự mình đặt ra yêu cầu cao cho bản thân, không tự bằng lòng với kết quả đạt được, nỗ lực, phấn đấu rèn luyện bền bỉ, thường xuyên, liên tục.

Bốn là, tạo môi trường, điều kiện tốt nhất để nữ giảng viên cống hiến, phát huy được sở trường, thế mạnh, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao

Cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị cần chú trọng lãnh đạo, tổ chức thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện để tạo môi trường tập thể thuận lợi cho việc khơi dậy khát vọng cống hiến của nữ giảng viên ở Học viện. Xây dựng nền nếp chính quy và quản lý kỷ luật, nắm tình hình tư tưởng, tâm tư, nguyện vọng của các nữ giảng viên; quan tâm xây dựng bầu không khí tâm lý tích cực và các mối quan hệ xã hội lành mạnh trong tập thể đơn vị… Đồng thời, phát huy dân chủ rộng rãi để mọi người trong tập thể đơn vị hiểu biết lẫn nhau, tôn trọng nhu cầu, lợi ích, nguyện vọng, quan điểm chính kiến của nhau, từ đó biết ứng xử hợp lý, thỏa đáng góp phần ngăn ngừa xung đột cá tính, mất đoàn kết, tạo nên sự ổn định tâm lý, tư tưởng trong tập thể đơn vị.

Các cơ quan, đơn vị cần quan tâm thực hiện tốt chính sách đối với các nữ giảng viên như: hỗ trợ về phương tiện bảo đảm trong giảng dạy, nghiên cứu khoa học; trong thực hiện các chức năng gia đình, xây dựng gia đình quân nhân hạnh phúc, đảm bảo nhà ở, nhà công vụ cho các gia đình quân nhân; chính sách chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ và trẻ em; chính sách gia đình, hậu phương quân đội; chính sách khen thưởng, động viên, khích lệ đối với các nữ giảng viên có thành tích tốt; thực hiện tốt chính sách đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, kỹ năng, phương pháp cho nữ giảng viên.

3. Kết luận

Nhận thức vai trò, vị trí của các nữ giảng viên và ý nghĩa của khơi dậy sự mong muốn, quyết tâm phấn đấu của các nữ giảng viên đối với công việc, toàn tâm, toàn ý, không quản khó khăn, gian khổ, vất vả, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ giáo dục đào tạo, nghiên cứu khoa học, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch được giao, Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện Chính trị đã thường xuyên quan tâm, chăm lo xây dựng về số lượng, nâng cao chất lượng nữ giảng viên của Học viện, có nhiều chủ trương, biện pháp khơi dậy khát vọng cống hiến của nữ giảng viên. Nhờ đó, các nữ giảng viên của Học viện có bản lĩnh chính trị vững vàng; có mục tiêu, hoài bão, lý tưởng; chủ động, sáng tạo, nhiệt tình, trách nhiệm trong công tác; làm việc có kế hoạch; chấp hành sự phân công của tổ chức; tích cực học tập, rèn luyện nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; có nhiều đóng góp quan trọng vào kết quả thực hiện nhiệm vụ chính trị của các cơ quan, đơn vị. Nhiều tấm gương nữ giảng viên luôn nỗ lực cống hiến, trở thành điển hình tiên tiến trong phong trào thi đua quyết thắng của Học viện./.

Tài liệu tham khảo

1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội 2021, tr. 169.

2. Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, Tự hào truyền thống vẻ vang của phụ nữ Quân đội. Ngày 8/3/2023. https://dangcongsan.vn/quoc-phong-an-ninh/tu-hao-truyen-thong-ve-vang-cua-phu-nu-quan-doi-633064.html

3. Đại tá, TS. Phùng Thị Phú, Xây dựng người Phụ nữ Quân đội “trí tuệ, bản lĩnh, kỷ cương, nhân ái”, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới. Tạp chí Quốc phòng toàn dân, ngày 3/6/2023. http://m.tapchiqptd.vn/vi/theo-guong-bac/xay-dung-nguoi-phu-nu-quan-doi-tri-tue-ban-linh-ky-cuong-nhan-ai-xung-danh-bo-doi-cu-ho-thoi-ky-moi-19970.html

4. Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam - Ban phụ nữ. Phụ nữ Quân đội làm theo lời Bác Hồ dạy. Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà Nội 2023.

Thượng tá, PGS. TS Trần Hậu Tân

Phó Chính ủy Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Ninh Bình

Thiếu tá, TS Trần Thuỳ Linh

 Phòng Khoa học quân sự, Học viện Chính trị