Thuốc lá điện tử trong học đường và vai trò của giáo dục

(TCGCVN) – Hiện nay, tình trạng hút thuốc lá điện tử ở lứa tuổi học sinh đang ngày càng gia tăng, do giới trẻ coi đây như một trào lưu thời thượng, thể hiện sự sành điệu của bản thân. Thực tế, đây là loại chất gây nghiện chứa rất nhiều hóa chất độc hại, gây nguy hiểm cho sức khỏe con người. Để ngăn ngừa thực trạng này, các cơ sở giáo dục cần tăng cường tuyên truyền về việc cấm sử dụng thuốc lá điện tử.

Theo thông tin từ Bộ Y tế, tỷ lệ hút thuốc lá điện tử trong thanh, thiếu niên Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng. Tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở nhóm tuổi 13-15 năm 2022 là 3,5%, cao hơn 0,9% so với năm 2019. Đặc biệt, xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử đang gia tăng ở nhóm tuổi 15 - 24 (chiếm 7,3%) so với các nhóm 25 - 44 tuổi (chiếm 3,2%) và nhóm 45 - 64 tuổi (chiếm 1,4%). Như vậy, những thành tựu Việt Nam đã đạt được trong việc giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường trong gần 10 năm qua, có nguy cơ bị phá bỏ bởi việc gia tăng sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ. 

Tác hại của hút thuốc lá điện tử và các loại thuốc lá khác

Thuốc lá điện tử và hệ lụy cho sức khỏe

Theo các chuyên gia y tế, hai dạng điển hình của thuốc lá thế hệ mới là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Các sản phẩm này đều có chứa các thành phần hóa chất rất độc hại cho sức khỏe con người. Cụ thể, chất nicotine trong các sản phẩm này là chất gây nghiện mạnh làm cho người sử dụng sẽ trở nên phụ thuộc vào các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới này. Đồng thời,việc sử dụng chúng có thể dẫn đến, hoặc duy trì việc sử dụng các sản phẩm có chứa nicotine khác, bao gồm cả thuốc lá thông thường, cũng như tăng nguy cơ sử dụng rượu, ma tuý và các chất gây nghiện khác.

Nicotine có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ ở lứa tuổi thanh thiếu niên và thậm chí có thể gây tổn thương bào thai (dẫn đến cân nặng sơ sinh thấp, tăng nguy cơ đẻ non và tăng nguy cơ hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh). Khói thuốc lá thế hệ mới có chứa các chất gây ung thư, làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi, ung thư thanh quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đột quỵ, xuất huyết não, ung thư dạ dày… ở người sử dụng.

Hiện nay, nhiều loại thuốc lá điện tử sử dụng các hương liệu tạo mùi thơm hấp dẫn như mùi bạc hà, cam, dâu tây, sô-cô-la, caramen… có thể dẫn đến ngộ độc ở trẻ nhỏ do uống nhầm,hoặc kích thích trẻ em, thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử. Đây là con đường dẫn đến việc sử dụng các chất gây nghiện khác bao gồm cả hút thuốc lá truyền thống, sử dụng rượu, bia, ma túy…

Việc sử dụng thuốc lá điện tử còn có thể gây tổn thương phổi không hồi phục. Ngoài ra, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới do sử dụng pin để làm nóng và tạo ra dạng hơi, vì vậy cũng làm tăng nguy cơ bỏng và các tai nạn khác, bao gồm các vụ nổ từ thiết bị sạc điện bị lỗi hoặc sử dụng sai quy cách.

Điều đáng chú ý nữa là các em ở độ tuổi thanh thiếu niên, lứa tuổi có tâm lý thích tò mò nên rất dễ có tâm lý a dua, đua đòisử dụng thuốc lá điện tử cùng chúng bạn. Tuy nhiên, do thể chất đang phát triển và phát triển chưa toàn diện, nên khả năng gây tác hại sẽ nhiều hơn so với người trưởng thành. Nếu hút trong thời gian dài, thuốc lá điện tử sẽ gây nghiện và có thể gây ra ảnh hưởng tới sức khỏe các em, hậu quả lâu dài có thể gây rối loạn nhận thức, rối loạn cảm xúc, rối loạn tâm thần, trong đó ảnh hưởng nhiều nhất chính là suy giảm khả năng học tập.

Cần phòng ngừa cho trẻ em và thanh thiếu niên 

Tuyên truyền chống thuốc lá điện tử

Nhận thức được sự đe dọa và nguy hiểm của thuốc lá điện tử đối với lứa tuổi học sinh, sinh viên, các trường học, cơ sở giáo dục đã có sự quan tâm nhiều hơn và tăng cường các công tác kiểm tra, giám sát, tổ chức các chương trình ngoại khóa với mục đích cho các em học sinh hiểu sâu hơn, nắm rõ các kiến thức về loại chất gây nghiện này, đặc biệt là truyền tải những thông điệp lành mạnh, tích cực về việc “Nói không với thuốc lá điện tử".

Một chương trình ngoại khóa nhằm nâng cao ý thức của học sinh về việc sử dụng thuốc lá điện tử

Để hạn chế tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ, đặc biệt là ở lứa tuổi học sinh, vai trò của gia đình rất quan trọng. Các chuyên gia khuyến cáo các bậc phụ huynh cần quan tâm đến con nhiều hơn và cần chú ý:

- Dành thời gian quan tâm, lắng nghe trẻ và giám sát trong các hoạt động trong cuộc sống của trẻ trên cơ sở tôn trọng, tránh dẫn đến các hành vi chống đối do bị áp đặt.

- Cần phối hợp cùng nhà trường để tìm hiểu thêm sinh hoạt, mối quan hệ để kịp thời phát hiện những dấu hiệu bất thường ở trẻ.

- Khi phát hiện những dấu hiệu bất thường, nên liên hệ với bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để được thăm khám và điều trị sớm.

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng nhắc đến vai trò giáo dục của nhà trường là yếu tố quan trọng để học sinh không bị lôi kéo vào những thói hư tật xấu, những tệ nạn xã hội. Ngoài việc trang bị kiến thức về cách phòng tránh và các tác hại do sử dụng chất gây nghiện cho học sinh, nhà trường cần tổ chức các hoạt động ngoại khóa để giải tỏa căng thẳng sau giờ học. Đồng thời, tạo ra những sân chơi lành mạnh, bổ ích thu hút học sinh tham gia, tránh xa thuốc lá và những thú vui không lành mạnh khác...

Với sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và sự chung tay của toàn xã hội, tình trạng học sinh hút thuốc lá điện tử sẽ sớm được loại bỏ khỏi môi trường học đường. Từ đó, đào tạo một thế hệ trẻ vị thành niên nói không với khói thuốc để có sức khỏe và tri thức, góp phần cho sự phát triển của đất nước.

Bùi Bình