Hội thảo khoa học về những khó khăn, bất cập trong tổ chức thực hiện nội dung giáo dục địa phương theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018

TCGCVN – Ngày 3/9/2025, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phối hợp với Viện Nghiên cứu Hợp tác phát triển giáo dục tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề: “Những khó khăn, bất cập trong tổ chức thực hiện nội dung giáo dục địa phương cho học sinh theo Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 – Thực trạng, nguyên nhân, giải pháp”.

Giáo dục địa phương, vấn đề cấp thiết đặt ra từ thực tiễn

Giáo dục địa phương (GDĐP) là nội dung quan trọng trong Chương trình GDPT 2018, góp phần bồi dưỡng tri thức, bản sắc văn hóa và năng lực công dân cho học sinh. Từ năm học 2024–2025, GDĐP được triển khai đồng loạt trên cả nước, song quá trình thực hiện đã nảy sinh nhiều khó khăn: thiếu tài liệu, sách giáo khoa; đội ngũ giáo viên còn hạn chế; cơ sở vật chất và phương thức tổ chức giảng dạy chưa đáp ứng yêu cầu.

Bước sang năm học 2025–2026, bối cảnh mới với việc sáp nhập tỉnh, thực hiện chính quyền hai cấp, giải thể phòng giáo dục cấp huyện… càng đặt ra nhiều thách thức. Đặc biệt, ở các tỉnh miền núi phía Bắc và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, việc tổ chức GDĐP gặp nhiều trở ngại hơn nữa.

Trong khi đó, Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị yêu cầu đến năm 2030, giáo dục phổ thông Việt Nam phải đạt trình độ tiên tiến trong khu vực, 80% trường đạt chuẩn quốc gia. Vì vậy, việc tháo gỡ những bất cập trong GDĐP được coi là một nhiệm vụ cấp bách.

Chuỗi nghiên cứu và hội thảo khoa học

Để góp phần giải quyết vấn đề này, Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam cùng Viện Nghiên cứu hợp tác phát triển giáo dục triển khai đề tài “Đánh giá việc thực hiện nội dung giáo dục địa phương cho học sinh tiểu học ở các tỉnh miền núi phía Bắc theo Chương trình GDPT 2018”. Trên cơ sở nghiên cứu, hai hội thảo khoa học đã được tổ chức:

Hội thảo lần thứ nhất tại Bắc Kạn (10/4/2025), tập trung vào thực tiễn triển khai GDĐP ở địa phương.

Hội thảo lần thứ hai ngày 3/9/2025 tại Hà Nội, mở rộng phân tích, đánh giá thực trạng, nguyên nhân và giải pháp trong phạm vi toàn quốc.

Ban Tổ chức đã nhận được 36 tham luận khoa học, trong đó có 14 chuyên đề và 24 bài viết từ đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên, giáo viên trực tiếp giảng dạy. Nhiều bài được chuẩn bị công phu, có số liệu thực chứng, đề xuất giải pháp khả thi. Các tham luận đã được biên tập thành kỷ yếu hơn 500 trang, gồm 4 phần: lý luận về GDĐP; thực tiễn triển khai ở miền núi phía Bắc; giải pháp tổ chức thực hiện; và các tham luận thực tiễn từ cơ sở.

Những vấn đề trọng tâm thảo luận

Hội thảo tập trung vào 4 nhóm vấn đề chính:

1. Lý luận về GDĐP trong bối cảnh mới: quan điểm của Đảng, xu hướng phát triển, tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 và bối cảnh sáp nhập tỉnh, thực hiện chính quyền hai cấp.
2. Thực trạng và nguyên nhân khó khăn, bất cập: chính sách và văn bản quản lý; phân cấp, phân quyền; tổ chức dạy học; nội dung, phương pháp, hình thức GDĐP; cơ sở vật chất và nguồn lực.
3. Giải pháp khắc phục: hoàn thiện chính sách, đổi mới cơ chế quản lý, phát triển đội ngũ giáo viên, xây dựng mô hình GDĐP chất lượng cao, phối hợp nhà trường – địa phương, biên soạn lại chương trình – tài liệu sau sáp nhập tỉnh.
4. Kiến nghị:

-Với Quốc hội: điều chỉnh luật phù hợp thực tiễn chính quyền hai cấp.

      -Với Chính phủ: ban hành chính sách đặc thù tháo gỡ khó khăn cho GDĐP miền núi.

      - Với Bộ GD&ĐT: xây dựng cơ chế quản lý đồng bộ, thông suốt.

       - Với địa phương: triển khai linh hoạt, sát thực tế các chính sách và văn bản của Trung ương.

Diễn đàn khoa học, hiến kế cho giáo dục địa phương

Hội thảo đã quy tụ đông đảo các nhà khoa học, nhà quản lý giáo dục, chuyên gia và giáo viên từ nhiều địa phương, trong đó có các vùng sâu, vùng xa, miền núi. Nhiều ý kiến tâm huyết, xuất phát từ thực tiễn đã được trình bày, góp phần phản biện, hiến kế để nâng cao chất lượng GDĐP trong bối cảnh mới.

Kết quả hội thảo không chỉ là tài liệu tham khảo bổ ích cho các nhà trường, cơ quan quản lý, mà còn là cơ sở để kiến nghị Đảng, Nhà nước và Bộ GD&ĐT ban hành chính sách phù hợp, tạo đột phá trong tổ chức thực hiện GDĐP theo Chương trình GDPT 2018, đặc biệt tại các tỉnh miền núi phía Bắc.

Hội thảo khẳng định: tháo gỡ khó khăn, bất cập trong GDĐP chính là bước đi quan trọng để xây dựng nền giáo dục phổ thông Việt Nam phát triển bền vững, công bằng và tiên tiến trong khu vực.

Linh Tuệ