Hội thảo “Giáo dục đạo đức học sinh, sinh viên – Rèn luyện kỹ năng phòng, chống bạo lực học đường” GIÁO DỤC NHÂN VĂN VÀ TRÁCH NHIỆM CHUNG CỦA TOÀN XÃ HỘI

TCGCVN – Sáng 29/9/2025, tại thành phố Sầm Sơn (Thanh Hóa), Hội thảo khoa học với chủ đề “Giáo dục đạo đức học sinh, sinh viên – Rèn luyện kỹ năng phòng, chống bạo lực học đường” đã được long trọng tổ chức. Hội thảo do Hội Cựu giáo chức cơ quan Bộ GD&ĐT phối hợp với Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục cùng các đơn vị chức năng thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức, theo Quyết định số 1394/QĐ-BGDĐT ngày 23/5/2025.

Bối cảnh đặt ra yêu cầu cấp thiết

Ngày 22/8/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Đây là văn kiện có ý nghĩa chiến lược, xác định rõ: trong bối cảnh đất nước đứng trước vận hội phát triển mới, giáo dục phải thực hiện sứ mệnh trọng tâm là xây dựng con người Việt Nam toàn diện – có trí tuệ, đạo đức, bản lĩnh, sức khỏe và khát vọng cống hiến.

Thực tế cho thấy, bên cạnh những thành tựu to lớn, vẫn tồn tại không ít vấn đề đáng lo ngại. Một bộ phận học sinh, sinh viên biểu hiện suy thoái về đạo đức, mờ nhạt lý tưởng sống, chạy theo lối sống thực dụng, thiếu khát vọng lập thân lập nghiệp. Đặc biệt, tình trạng bạo lực học đường, tuy đã giảm so với giai đoạn trước, nhưng vẫn để lại những hệ lụy nặng nề cho cá nhân, gia đình và xã hội. Đây không chỉ là vấn đề của riêng Việt Nam mà là thách thức toàn cầu, đặt ra yêu cầu phải có những giải pháp đồng bộ, hiệu quả và giàu tính nhân văn.

NGND.TS Đặng Huỳnh Mai - Chủ tịch Hội CGC Cơ quan Bộ GD-ĐT, nguyên Thứ trưởng Bộ GD-ĐT (thứ tư, trái sang); PGS. TSKH.NGƯT Trần Quang Quý-Chủ tịch Hội CGC Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ GD-ĐT (đứng giữa); Nhà giáo Lương Tất Thuỳ- Phó Chủ tịch thường trực Hội CGC Cơ quan Bộ GD-ĐT (thứ hai, phải sang), chụp ảnh lưu niệm cùng cán bộ Viện NC hợp tác phát triển GD và Tạp chí Giáo chức Việt Nam tham dự Hội thảo.

Trong bối cảnh ấy, việc tổ chức Hội thảo về giáo dục đạo đức, rèn luyện kỹ năng phòng, chống bạo lực học đường mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây không chỉ là diễn đàn khoa học để trao đổi lý luận và thực tiễn, mà còn là nơi gửi gắm niềm tin, trách nhiệm và khát vọng chung cho sự nghiệp trồng người.

Các thành phần tham dự

Hội thảo thu hút sự tham gia của đông đảo các nhà khoa học, nhà quản lý giáo dục và các cựu giáo chức giàu kinh nghiệm từ nhiều đơn vị: Vụ Tổ chức Cán bộ, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, Học viện Quản lý Giáo dục, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, Công ty Thiết bị giáo dục I, Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, Vụ Giáo dục Thường xuyên, Vụ Giáo dục Tiểu học, Thanh tra Bộ, Văn phòng Đảng – Đoàn thể, Vụ Khoa học – Công nghệ và Môi trường, Công đoàn Giáo dục Việt Nam, Tạp chí Giáo chức VN, Viện Nghiên cứu Hợp tác Phát triển Giáo dục…

Với 33 tham luận được trình bày và tập hợp trong tập kỷ yếu, Hội thảo đã phản ánh đa chiều và khách quan thực trạng giáo dục đạo đức học sinh, sinh viên hiện nay, đồng thời đưa ra nhiều giải pháp khả thi, phù hợp với yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

 Trách nhiệm chung, tầm nhìn nhân văn

Tại Hội thảo, NGND.TS Đặng Huỳnh Mai – nguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐT, Chủ tịch Hội Cựu giáo chức cơ quan Bộ GD&ĐT đã trình bày tham luận với chủ đề “Giáo dục đạo đức cho học sinh, sinh viên trong thời kỳ công nghệ số”. Bà nhấn mạnh: đây là giai đoạn mở ra nhiều cơ hội thuận lợi, song cũng đặt ra không ít thách thức trong công tác giáo dục thế hệ trẻ.

Để phát huy cơ hội và hạn chế tối đa những thách thức, NGND.TS Đặng Huỳnh Mai đề xuất một số giải pháp trọng tâm, trong đó nhấn mạnh:

- Cần đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục đạo đức, phù hợp với đặc thù thời đại số.

- Phát huy vai trò của công nghệ như một công cụ hỗ trợ tích cực cho dạy và học.

- Nâng cao năng lực đội ngũ nhà giáo, bảo đảm cả về tri thức chuyên môn lẫn kỹ năng sư phạm và kỹ năng số.

- Tăng cường nhận thức, phát huy trách nhiệm của gia đình và xã hội trong việc phối hợp cùng nhà trường, tạo môi trường giáo dục toàn diện cho học sinh, sinh viên.

NGƯT. PGS.TS Trần Quang Quý – Chủ tịch Hội Cựu giáo chức Việt Nam phát biểu tại Hội thảo

Cũng tại Hội thảo, NGƯT. PGS.TS Trần Quang Quý – Chủ tịch Hội Cựu giáo chức Việt Nam nhấn mạnh, vấn đề “bạo lực học đường” thời gian qua đã và đang nhận được sự quan tâm đặc biệt của toàn xã hội, thu hút nhiều ý kiến phản ánh, bình luận. Các nhà khoa học, chuyên gia, giáo viên cũng đã có nhiều nghiên cứu, đề xuất giải pháp nhằm hạn chế và khắc phục tình trạng này. Tuy nhiên, để các biện pháp thực sự phát huy hiệu quả, cần sớm thành lập tổ tư vấn học đường, đóng vai trò đồng hành, hỗ trợ, kịp thời tháo gỡ những khó khăn tâm lý, hành vi cho học sinh, đồng thời tạo cầu nối giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong công tác giáo dục.

Một điểm nổi bật là các tham luận đều tiếp cận vấn đề trên tinh thần xây dựng, nhân văn, không đổ lỗi cho riêng ai. Các ý kiến thống nhất: giáo dục đạo đức và phòng, chống bạo lực học đường là trách nhiệm chung của gia đình – nhà trường – xã hội.

Trong sự nghiệp giáo dục, mỗi chủ thể đều có vai trò quan trọng, gắn bó chặt chẽ với nhau để hình thành và phát triển nhân cách thế hệ trẻ.

Đối với thầy cô giáo, người thầy không chỉ đơn thuần là người truyền đạt kiến thức trong lớp học, mà còn là tấm gương sáng về nhân cách, lối sống và tinh thần trách nhiệm. Một lời nói, một hành động hay thái độ ứng xử của thầy cô đều có sức lan tỏa mạnh mẽ, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình hình thành nhân cách của học trò. Khi thầy cô tận tâm, mẫu mực và hết lòng vì học sinh, học trò sẽ cảm nhận được tình thương, sự cống hiến, từ đó nảy sinh lòng kính trọng, biết ơn và khát vọng noi theo. Ngược lại, sự thiếu chuẩn mực dù nhỏ cũng có thể để lại ấn tượng lệch lạc, làm giảm giá trị tri thức. Vì vậy, dạy học cần được nhìn nhận như một sứ mệnh: lấy nhân cách để cảm hóa, lấy tri thức để dẫn dắt và lấy nhiệt huyết để khơi dậy ước mơ cho học trò.

Đối với học sinh, sinh viên, việc trang bị tri thức khoa học là cần thiết nhưng chưa đủ. Các em cần được rèn luyện kỹ năng sống, nuôi dưỡng lý tưởng và bồi dưỡng bản lĩnh để có thể tự bảo vệ mình trước những tác động tiêu cực trong xã hội nhiều biến động, cám dỗ. Tự quản lý bản thân, biết phân biệt đúng – sai, học cách tôn trọng, sẻ chia và sống có trách nhiệm sẽ giúp thế hệ trẻ trưởng thành vững vàng hơn. Khi có bản lĩnh, các em sẽ không bị cuốn theo những trào lưu lệch lạc, không gục ngã trước khó khăn, mà biết cách đứng dậy, vươn lên, sống có mục tiêu và lý tưởng. Tri thức và kỹ năng chỉ thực sự có ý nghĩa khi được đặt trên nền tảng nhân cách và trách nhiệm với cộng đồng.

Đối với gia đình và xã hội, sự đồng hành cùng giáo dục đóng vai trò vô cùng to lớn. Gia đình chính là “trường học đầu tiên”, nơi trẻ được nuôi dưỡng cả về thể chất lẫn tinh thần. Một gia đình ấm áp, yêu thương, kỷ luật nhưng nhân văn sẽ trở thành nền tảng vững chắc để con trẻ trưởng thành đúng hướng. Đồng thời, xã hội cũng phải là “vòng tay lớn” để nâng đỡ và bồi dưỡng nhân cách cho thế hệ trẻ. Mỗi cộng đồng, tổ chức, đoàn thể cần tích cực tạo dựng môi trường sống lành mạnh, khuyến khích những giá trị tốt đẹp, đồng thời kiên quyết loại bỏ các yếu tố tiêu cực. Một xã hội công bằng, nhân văn, tôn trọng đạo lý sẽ là điểm tựa để thế hệ trẻ phát triển toàn diện, trở thành công dân vừa có tri thức, vừa có nhân cách, vừa có trách nhiệm với Tổ quốc.

Nhiều tham luận đề xuất cần tăng cường giáo dục giá trị sống và kỹ năng sống trong nhà trường; lồng ghép các hoạt động trải nghiệm, đối thoại; đẩy mạnh sự phối hợp giữa gia đình – nhà trường – xã hội; đồng thời xây dựng văn hóa học đường trên nền tảng yêu thương, tôn trọng và trách nhiệm, có kỷ luật.

Kỷ luật không phải là một sự trừng phạt, kỷ luật chính là nền tảng để mỗi cá nhân rèn luyện ý thức tự giác, tinh thần trách nhiệm và thái độ sống tích cực. Nếu trừng phạt chỉ dừng lại ở việc xử lý sai phạm và thường gây tâm lý sợ hãi, thì kỷ luật lại mang ý nghĩa định hướng, giúp con người tự điều chỉnh hành vi, biết đâu là đúng, sai, từ đó trưởng thành hơn. Kỷ luật được thực hiện đúng đắn sẽ không làm con người bị gò bó hay mất tự do, mà trái lại, tạo ra khuôn khổ để mỗi người phát huy năng lực, sống có trách nhiệm với bản thân, tập thể và xã hội. Đó là giá trị nhân văn cốt lõi của kỷ luật, rèn luyện để tiến bộ.

Thông điệp gửi gắm từ Hội thảo

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm

Hội thảo không chỉ dừng lại ở việc phản ánh thực trạng mà còn nhấn mạnh thông điệp xuyên suốt: giáo dục đạo đức không chỉ là biện pháp ngăn ngừa bạo lực học đường, mà còn là hành trình dài hơi để nuôi dưỡng những giá trị căn bản của con người Việt Nam, lòng nhân ái, tinh thần trách nhiệm, ý chí vươn lên và khát vọng cống hiến.

Mỗi thế hệ học sinh, sinh viên trưởng thành trong môi trường giáo dục nhân văn sẽ không chỉ giỏi tri thức mà còn vững vàng nhân cách, góp phần xây dựng đất nước phồn vinh, hùng cường và hội nhập vững chắc.

Hành trình gieo mầm nhân văn

Hội thảo tại Sầm Sơn đã khép lại nhưng dư âm còn vang vọng. Đó là sự đồng thuận về trách nhiệm chung và tầm nhìn dài hạn trong giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ. Những kiến nghị, giải pháp từ Hội thảo sẽ là cơ sở quan trọng để các cơ quan quản lý, các cơ sở giáo dục và toàn xã hội cùng hành động.

Giáo dục đạo đức không chỉ là nhiệm vụ của ngành giáo dục, mà là sự nghiệp chung của toàn dân tộc. Mỗi người thầy, mỗi gia đình, mỗi tổ chức xã hội khi cùng chung tay sẽ tạo nên sức mạnh bền vững, giúp thế hệ trẻ hôm nay trở thành những công dân vừa có tri thức, vừa có nhân cách, xứng đáng là chủ nhân tương lai của đất nước.

Linh Tuệ