HỌC TẬP VÀ LÀM THEO PHONG CÁCH NÊU GƯƠNG HỒ CHÍ MINH TRONG ĐỘ NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG SĨ QUAN QUÂN ĐỘI HIỆN NAY

Đại uý Phan Đức Trọng 

Trường Đại học Nguyễn Huệ

Email:[email protected]

Tóm tắt: Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, người thầy của cách mạng Việt Nam, đã để lại một di sản tư tưởng, đạo đức, phong cách vô cùng quý báu, trong đó có phong cách nêu gương. Học tập và làm theo phong cách nêu gương Hồ Chí Minh trong bối cảnh hiện nay là việc làm vô cùng cần thiết và quan trọng. Bài viết trên cơ sở làm rõ phong cách nêu gương Hồ Chí Minh, từ đó đề xuất một số nội dung, biện pháp đẩy mạnh học tập và làm theo phong cách nêu gương Hồ Chí Minh trong đội ngũ giảng viên trường sĩ quan Quân đội hiện nay.

Từ khóa: Học tập; phong cách Hồ Chí Minh; Hồ Chí Minh; trường sĩ quan Quân đội

1. Đặt vấn đề

Nêu gương là truyền thống tốt đẹp của dân tộc, là giá trị đạo đức, nhân văn cao cả của con người. Nêu gương chính là việc thực hành để những giá trị của đạo đức và tài năng của người lãnh đạo được lan tỏa, dẫn dắt, truyền cảm hứng từ đó thúc đẩy mọi người hướng đến những giá trị cao đẹp trong cuộc sống. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đề cao vai trò, trách nhiệm nêu gương, làm gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đồng thời, chính Người là tấm gương đạo đức toàn vẹn, mẫu mực cho cán bộ, đảng viên và nhân dân ta học tập, noi theo.

2. Nội dung nghiên cứu

2.1. Phong cách nêu gương Hồ Chí Minh

Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, nội dung nêu gương của cán bộ, đảng viên phải thể hiện toàn diện, trong đó, biểu hiện trên ba mối quan hệ: đối với mình, đối với người và đối với việc.

Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, người thầy của cách mạng Việt Nam, đã để lại một di sản tư tưởng, đạo đức, phong cách vô cùng quý báu, trong đó có phong cách nêu gương. Học tập và làm theo phong cách nêu gương Hồ Chí Minh trong bối cảnh hiện nay là việc làm vô cùng cần thiết và quan trọng. Nội dung phong cách nêu gương Hồ Chí Minh thể hiện toàn diện, sâu sắc qua ba mối quan hệ đối với mình, đối với người và đối với việc. Cụ thể như sau:

Thứ nhất, đối với mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ: “Tự mình phải: Cần kiệm. Hòa mà không tư. Cả quyết sửa lỗi mình. Cẩn thận mà không nhút nhát. Hay hỏi. Nhẫn nại (chịu khó). Hay nghiên cứu, xem xét. Vị công vong tư. Không hiếu danh, không kiêu ngạo. Nói thì phải làm. Giữ chủ nghĩa cho vững. Hy sinh. Ít lòng tham muốn về vật chất. Bí mật” [1]. Hồ Chí Minh là người cần cù, siêng năng, chăm chỉ trong học tập, lao động, chiến đấu. Trong 30 năm bôn ba ở nước ngoài, Người đã “trải qua mười hai nghề vất vả” [2]. Người từng nói với sinh viên: “Hồi Bác còn đồng tuổi với các cháu ở đây thì Bác phải đi rửa bát hoặc làm nhiều công việc khác để lấy tiền mà đi học” [3]. Mặt khác, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất tiết kiệm của cải vật chất và tinh thần cho Nhân dân công sức, thời gian, không lãng phí, tiêu dùng một cách hợp lý. Đời sống hằng ngày của vị Chủ tịch nước hết sức giản dị như cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã từng chia sẻ: “Đời sống của Hồ Chủ tịch là một đời sống khắc khổ, cần lao và tranh đấu” [4].

Thứ hai, đối với người. Chủ tịch Hồ Chí Minh quan niệm: “Chữ người nghĩa hẹp là gia đình, anh em, họ hàng, bầu bạn, nghĩa rộng là đồng bào cả nước, rộng hơn là cả loài người” [5]. Bác Hồ đưa ra cách ứng xử với con người: “Đối với người phải: Với từng người thì khoan thứ. Với đoàn thể thì nghiêm. Có lòng bày vẽ cho người. Trực mà không táo bạo. Hay xem xét người” [6]. Chủ tịch Hồ Chí Minh có lòng thương yêu vô hạn đối với con người và cảm thông sâu sắc với mọi niềm đau, nỗi khổ, bất hạnh của nhân loại. Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng từng nhận xét: “Hồ Chí Minh là một con người bình thường, nhưng đó là con người rất người, nghĩa là rất giàu tinh người, chất người… Người quan tâm săn sóc tư tưởng, công tác, đời sống của từng người, việc ăn, mặc, ở, học hành, giải trí của mỗi người bạn thủa hàn vi đến những người quen mới, có quên chăng thì chỉ quên mình” [7]. Lòng yêu thương con người của Hồ Chí Minh bao la rộng lớn, không có sự phân biệt đối xử, có thái độ tôn trọng con người, “phải biết làm cho phần tốt ở trong mỗi con người nảy nở như hoa mùa Xuân và phần xấu bị mất dần đi” [8], luôn tin vào sức mạnh, phẩm giá của con người, luôn hướng con người tới “chân, thiện, mỹ”; đồng thời, phải trên tinh thần đấu tranh phê và tự phê bình, chứ không phải là dĩ hoà vi quý, bao che khuyết điểm.

Thứ ba, đối với công việc, Hồ Chí Minh tỏ rõ sự nhiệt huyết, đặt việc công lên trên hết, trước hết, thể hiện rõ tinh thần “dĩ công vi thượng”. Đối với Người, “Làm việc phải: Xem xét hoàn cảnh kỹ càng. Quyết đoán. Dũng cảm. Phục tùng đoàn thể” [9]. Trong mọi công việc Hồ Chí Minh luôn cần thận, chu đáo, cố gắng tìm tòi, sáng tạo, làm cho bằng được; lao động với tinh thần độc lập, tự lực, khoa học và có kế hoạch, làm việc với tinh thần trách nhiệm cao. Suốt cả cuộc đời, Người luôn phấn đấu vì quyền lợi, độc lập của Tổ quốc, vì ấm no, tự do, hạnh phúc của Nhân dân; mong muốn đưa đất nước ta ngày càng giàu mạnh, sánh vai với các nước anh em tiến bộ trên thế giới. Trước lúc sắp đi xa, trong bản “Di chúc”, Người chia sẻ: “Suốt đời tôi hết lòng hết sức phục vụ Tổ quốc, phục vụ cách mạng, phục vụ Nhân dân. Nay dù phải từ biệt thế giới này, tôi không có điều gì phải hối hận, chỉ tiếc là tiếc rằng không được phục vụ lâu hơn nữa, nhiều hơn nữa” [10].

2.2. Đối với các trường sĩ quan Quân đội, đội ngũ giảng viên

Có vị thế vô cùng quan trọng, giữ vai trò quyết định chất lượng công tác giáo dục - đào tạo; đồng thời còn là lực lượng nòng côt trong các hoạt động nghiên cứu khoa học và đấu tranh tư tường, lý luận của quân đội. Để hoàn thành chức trách nhiệm vụ của mình, hơn lúc hết đội ngũ giảng viên các trường sĩ quan Quân đôi phải tích cực đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, nhất là phong cách nêu gương Hồ Chí Minh.

Phong cách nêu gương về đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh là tài sản tinh thần quý giá của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta. Phong cách nêu gương của Chủ tịch Hồ Chí Minh giữ vị trí nền tảng, có vai trò quan trọng, làm cơ sở định hướng cho đội ngũ giảng viên các trường sĩ quan Quân đội hoàn thành tốt sứ mệnh “trồng người”, là tấm gương sáng cho cán bộ, học viên, đồng đội noi theo. Thông qua việc học tập và làm theo phong cách nêu gương Hồ Chí Minh, giúp đội ngũ giảng viên nâng cao bản lĩnh chính trị, luôn kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, thực hiện tốt các chuẩn mực đạo đức cách mạng, đạo đức nghề nghiệp và hoàn thiện phương pháp, tác phong làm việc. Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc. Vì vậy huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng” [11]. Giảng viên các trường sĩ quan Quân đội rất vinh dự, tự hào khi được làm “công việc gốc của Đảng”.

Thời gian qua, đội ngũ giảng viên các trường sĩ quan Quân đội đã tích cực học tập và làm theo phong cách nêu gương Hồ Chí Chí Minh. Đại đa số giảng viên có phẩm chất chính trị tốt, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, có đạo đức nghề nghiệp trong sáng, lối sống giản dị, lạc quan cách mạng; tỏ rõ lòng yêu nghề, yêu người; tinh thần trách nhiệm cao trong công việc; chú trọng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ; có phương pháp, tác phong công tác chuẩn mực; luôn nêu cao tinh thần đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân dân, thực sự là tấm gương sáng cho mọi người học tập và làm theo. Tuy nhiên, “đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục bất cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu; một bộ phận chưa theo kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục, thiếu tâm huyết.

Đặc biệt, trước tác động của mặt trái kinh tế thị trường, ảnh hưởng bởi lối sống thực dụng đã làm cho một số nhà giáo có sự so bì giữa cuộc sống trong và ngoài Quân đội, thiếu yên tâm công tác. Gần đây, một số ít nhà giáo do thiếu tu dưỡng, rèn luyện, nên trình độ chuyên môn thấp, vi phạm kỷ luật đạo đức, lối sống, làm giảm uy tín, niềm tin của người học đối với đội ngũ nhà giáo. Một bộ phận giảng viên kiến thức thiếu hệ thống, trình độ tin học, ngoại ngữ còn hạn chế, làm ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo” [12]; “vẫn còn giáo viên, giảng viên chậm đổi mới phương pháp dạy học, chưa cập nhật kiến thức, phương pháp mới…Một bộ phận giáo viên, giảng viên chưa thực sự say mê với nghề. Vẫn còn giảng viên thiếu tinh thần nghiêm túc, cầu thị trong nghiên cứu khoa học” [13]. Vì vậy, kết quả học tập và làm theo phong cách nêu gương Hồ Chí Minh của một số giảng viên chưa cao. Để học tập và làm theo phong cách nêu gương Hồ Chí Minh đạt chất lượng hiệu quả, đội ngũ giảng viên các trường sĩ quan Quân đội cần tập trung thực hiện tốt một số giải pháp sau đây:

Một là, luôn gương mẫu trong lời nói và việc làm. Lời nói đi đôi với việc làm, nói được làm được sẽ mang lại những hiệu quả lớn, được nhiều người hưởng ứng và làm theo. Đội ngũ giảng viên các trường sĩ quan Quân đội cần xác định rõ trách nhiệm trong thực hiện tốt việc “nói đi đôi với làm” hiệu quả nhất. Nói ở đây, là nói đúng theo chủ trương, nghị quyết, Điều lệ Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, lời nói phải mang tích chất xây dựng, phải chân thành, khi nói phải gắn với công việc, nhiệm vụ cụ thể, không được nói chung chung, đại khái, nghe thì hay nhưng không biết thực hiện thế nào như vậy mới có sức cảm hóa với người học, đồng đội. Giảng viên các trường sĩ Quân đội chỉ được làm những gì pháp luật Nhà nước cho phép, những gì mà kỷ luật Quân đội không cấm. Làm ở đây chính là hành động, là hoạt động thực tiễn, là tổ chức thực hiện; cần đưa quan điểm, chủ trương, Đảng, chính sách và pháp luật Nhà nước đi vào cuộc sống, từ việc nhỏ đến việc lớn đều được thi hành và mang ý nghĩa thiết thực. Để thực hiện tốt nói đi đôi với làm đòi hỏi giảng viên phải nắm chắc nhiệm vụ, sâu sát thực tế. Giảng viên đã nói thì phải làm, thực hiện “nói ít, bắt đầu bằng hành động”; “Tốt nhất là miệng nói, tay làm, làm gương cho người khác bắt chước” [14]; thực hiện tốt phương châm “Trên làm gương mẫu mực, dưới tích cực làm theo”; giảng viên làm gương cho học viên, đảng viên làm gương cho quần chúng noi theo.

Hai là, ra sức rèn luyện đạo đức cách mạng, giữ gìn danh dự, lương tâm nhà giáo. Chủ tịch Hồ Chí Minh dạy rằng: “Muốn rèn luyện đạo đức cách mạng thì chúng ta phải ra sức học tập, tu dưỡng, tự cải tạo để tiến bộ mãi. Nếu không cố gắng để tiến bộ thì tức là thoái bộ, là lạc hậu. Mà thoái bộ và lạc hậu thì sẽ bị xã hội sa thải”. Theo quan điểm của Người, nhà giáo phải có cả “đức” lẫn “tài”, cũng giống như phải đi vững trên “hai chân”. Chính vì vậy, mỗi giảng viên các trường sĩ quan Quân đội cần có ý thức tu dưỡng đạo đức, giữ gìn danh dự, nhân ái, bao dung đối với học viên, có thái độ hòa nhã, đúng mực. Đặc biệt, trước tác động tiêu cực từ mặt trái của kinh tế thị trường, đòi hỏi giảng viên phải đẩy lùi được cám dỗ về mặt vật chất. Mặt khác, đội ngũ giảng viên các trường sĩ quan quan thực hiện bằng được các chuẩn mực đạo đức cách mạng theo tư tưởng, phong cách Hồ Chí Minh. Theo đó, giảng viên các trường sĩ quan Quân đội trước hết phải “tận trung với nước, với Đảng, tận hiếu với dân”, ra sức thực hành “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”; việc gì có lợi cho dân, cho học viên phải ra sức làm, việc gì có hại phải hết sức tránh. Mỗi giảng viên phải tỏ rõ tính cần cù, hăng hái trong mọi công việc, kiên trì thực hiện cho được kế hoạch công tác, không vì khó khăn mà nản chí, bỏ dở công việc; tránh lãng phí, phô trương, hình thức; luôn cầu thị, khiêm nhường; chính trực, công tâm, trung thực, khách quan trong giảng dạy, nghiên cứu khoa học, đánh giá đúng thực chất năng lực của người học; thực hành tiết kiệm, chống bệnh thành tích trong giáo dục, chống tham nhũng, lãng phí, dám đấu tranh tranh bảo vệ cái đúng, cái đẹp, phê phán cái sai, cái xấu.

Ba là, luôn yêu người, yêu nghề, nhiệt huyết trong công việc. Giảng viên các trường sĩ quan Quân đội phải xác định dạy học là nhiệm vụ hết sức vẻ vang, là công việc chính gắn bó cả cuộc đời công tác. Yêu nghề còn là cơ sở để giảng viên an tâm công tác, toàn tâm, toàn ý với nhiệm vụ giảng dạy, nghiên cứu khoa học và nỗ lực vươn lên, ý chí mạnh, trách nhiệm cao trong công việc. Đối với học viên đến trường họ cần lĩnh hội kiến thức mới nhưng họ cũng muốn nhận được ở giảng viên sự nhiệt tình, tâm huyết trong từng trang giáo án, bài giảng trên lớp và cả tấm gương trong cuộc sống hằng ngày. Phong cách nêu gương của giảng viên là bài giảng, trang giáo án không lời, có sức lan tỏa mạnh mẽ, lay động đến tình cảm, niềm tin của học viên – những cán bộ tương lai trong Quân đội.

Bốn là, chú trọng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, rèn luyện phương pháp tác phong công tác. Trong quá trình giảng dạy, giảng viên các trường sĩ quan Quân đội không chỉ dạy học viên về chữ, dạy nghề mà phải đặc biệt dạy cách làm người cán bộ, cần quán triệt và thực hiện đúng đường lối phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân đã lựa chọn. Nhà giáo cần định hướng cho học viên về đạo đức cách mạng, đạo đức quân nhân, trách nhiệm và ý nghĩa của việc học tập không chỉ vì bản thân mà còn vì sự phát triển của đất nước, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc cho người học. Đội ngũ giảng viên các trường sĩ quan bên cạnh kiến thức chuyên môn theo yêu cầu công việc phải có kiến thức toàn diện, mang tính hệ thống, có kỹ năng, kỹ xảo sư phạm; chú trọng nâng cao trình độ tin học, ngoại ngữ. Bên cạnh đó, giảng viên tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng khoa học, sáng tạo, hiện đại, gắn lý luận với thực tiễn nhằm nâng cao tính khoa học, tính Đảng, tính định hướng, tính chiến đấu trong mỗi bài giảng. Cần tạo ra bầu không khí tâm lý tích cực trong các buổi học, phải luôn lắng nghe, ý kiến phản hồi ngược từ học viên để hoàn chỉnh nội dung, phương pháp giảng dạy phù hợp với từng đối tượng; có thái độ văn minh, lịch sự trong quan hệ xã hội, trong giao tiếp với đồng nghiệp, với người học; giải quyết công việc khách quan, tận tình, chu đáo; tuân thủ các quy định về lễ tiết tác phong quân nhân khi giảng dạy trên lớp, ngoài thao trường hay khi huấn luyện dã ngoại.

Năm là, gương mẫu trong thực hiện đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân dân. Đoàn kết là một truyền thống quý báo của dân tộc và của Đảng ta. Vì vậy, mỗi giảng viên các trường sĩ quan Quân đội phải luôn nêu cao tinh thần đoàn kết, hết lòng giúp đỡ nhau trong công việc cũng như đời sống hằng ngày. Thông qua đoàn kết, sẽ tạo khí thế mới, tạo bầu không khí làm việc vui tươi, thoải mái, từ đó chất lượng công việc ngày càng được nâng lên. Tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau, dìu dắt nhau cùng tiến bộ. Tuy nhiên, đoàn kết không có nghĩa là im lặng, làm ngơ, là bao che cho những khuyết điểm của đồng chí, đồng nghiệp mà mỗi giảng viên luôn nêu cao tinh thần tự phê bình và phê bình, nghiêm túc, chân thànhgóp ý trên tinh thần góp ý xây dựng cùng nhau tiến bộ, phát triển để đồng đội rút kinh nghiệm đối với những tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, dám nhận ra những thiếu sót của chính bản thân, của đồng chí, đồng nghiệp và thẳng thắn góp ý xây dựng, cùng chia sẻ và tiếp thu những cái hay, cái tốt để sửa chữa, hoàn thiện, phát triển bản thân ngày càng tốt hơn. Bên cạnh đó, cần chú trọng đoàn kết với Nhân dân, quán triệt và thực hiện tốt phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” cũng như 10 Lời thề danh dự của quân nhân trong Quân đội nhân dân Việt Nam, 12 Điều kỷ luật khi quan hệ với Nhân dân; việc gì có lợi cho dân thì hết sức làm, việc gì có hại cho dân phải hết sức tránh.

3.Kết luận

Phong cách nêu gương Hồ Chí Minh có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc, là cơ sở để giảng viên các trường sĩ quan trong Quân đội học tập và noi theo. Mỗi giảng viên cần phát huy tinh thần, trách nghiệm gương mẫu trong quán triệt và thực hiện đầy đủ, đúng đắn tư tưởng nêu gương của Người để không ngừng tu dưỡng, rèn luyện hoàn thiện phẩm chất, nhân cách, năng lực để giữ gìn bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức “Bộ đội cụ Hồ”. Từ đó, ngăn chặn và đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Qua đó, góp phần xây dựng Quân đội ta luôn là công cụ bạo lực sắc bén, lực lượng chính trị tin cậy, tuyệt đối trung thành, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó.

Tài liệu tham khảo

[1]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.2, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.280.

[2]. Vũ Khiêu: Học tập đạo đức Bác Hồ, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2014, tr.14.

[3]. Hồ Chí Minh: Toàn tâp, t.11, Sđd, tr.399.

[4]. Phạm Văn Đồng: Hồ Chí Minh - Tinh hoa và khí phách của dân tộc, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2012, tr.29.

[5]. Hồ Chí Minh: Toàn tâp, t.6, Sđd, tr.130.

[6]. Hồ Chí Minh: Toàn tâp, t.2, Sđd, tr.280.

[7]. Lê Tiên Long, Tư tưởng Hồ Chí Minh về sự sẻ chia của người Việt, tạp chí điện tử Kinh tế môi trường, https://kinhtemoitruong.vn đăng ngày 31/01/2022.

[8]. Hồ Chí Minh: Toàn tâp, t.15, Sđd, tr.187.

[9]. Hồ Chí Minh: Toàn tâp, t.2, Sđd, tr.281.

[10]. Hồ Chí Minh: Toàn tâp, t.15, Sđd, tr.615.

[11]. Hồ Chí Minh: Toàn tâp, t.5, Sđd, tr.309.

[12]. Nguyễn Văn Thái, Xây dựng, phát triển đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các nhà trường Quân đội, Tạp chí Quốc phòng toàn dân điện tử, http://tapchiqptd.vn đăng ngày 07/10/2020.

[13]. Trần Anh, Xây dựng, phát huy vai trò đội ngũ nhà giáo quân đội, Báo Quân đội nhân dân điện tử, https://www.qdnd.vn, đăng ngày 12/6/2022.

[14]. Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.5, Sđd, tr.126.