Cuộc thi nghiên cứu Khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông năm học 2024-2025

TCGCVN - Trong 3 ngày (19,20,21/3/2025), tại Trường Đại học Tôn Đức Thắng, Bộ GD&ĐT phối hợp với Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, Sở GD&ĐT Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức Cuộc thi nghiên cứu Khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông năm học 2024-2025.

Thu hút nhiều đơn vị tham gia dự thi (74 đơn vị, 212 dự án)

Cuộc thi nghiên cứu Khoa học, kỹ thuật (KHKT) cấp quốc gia học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông được tổ chức nhằm khuyến khích học sinh trung học nghiên cứu khoa học, vận dụng kiến thức để giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống; tạo cơ hội để học sinh trung học giới thiệu kết quả nghiên cứu khoa học; tăng cường trao đổi, giao lưu văn hóa, giáo dục giữa các địa phương và hội nhập quốc tế.

Cuộc thi gắn hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh với việc đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, đổi mới phương pháp, hình thức đánh giá kết quả học tập của học sinh, góp phần phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. Đồng thời cũng hình thành cho học sinh trung học tác phong khoa học, năng lực nghề nghiệp và tiềm năng khởi nghiệp góp phần thực hiện giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông.

Năm học 2024-2025, Cuộc thi có sự tham gia của 62/63 Sở GDĐT và 12 đơn vị thuộc các đại học, trường đại học, viện, viện nghiên cứu có các trường phổ thông; các trường phổ thông trực thuộc Bộ và cơ quan ngang Bộ.

Năm 2025, Cuộc thi có tổng số 212 dự án dự thi, trong đó có 23 dự án cá nhân, 189 dự án tập thể; 190 dự án của học sinh cấp trung học phổ thông và 22 dự án của học sinh cấp trung học cơ sở. Có tổng số 401 học sinh tham gia, trong đó có 358 học sinh cấp trung học phổ thông và 43 học sinh cấp trung học cơ sở.

Các dự án dự thi năm 2025 thuộc 22 lĩnh vực bao gồm: Khoa học động vật, Khoa học xã hội và hành vi, Hóa sinh, Y sinh và khoa học sức khỏe, Kỹ thuật Y sinh, Sinh học tế bào và phân tử, Hóa học, Sinh học trên máy tính và Sinh - Tin, Khoa học Trái đất và Môi trường, Hệ thống nhúng, Năng lượng hóa học, Năng lượng vật lí, Kỹ thuật cơ khí, Kỹ thuật môi trường, Khoa học vật liệu, Toán học, Vi sinh, Vật lí và Thiên văn, Khoa học thực vật, Rô bốt và máy thông minh, Phần mềm hệ thống, Y học dịch chuyển.

Ảnh: Minh họa

2025-năm đầu tiên thực hiện theo quy chế mới

Cuộc thi nghiên cứu KHKT cấp quốc gia dành cho học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông được Bộ GDĐT tổ chức lần đầu vào năm 2013. Từ đó đến nay, Cuộc thi được tổ chức mỗi năm một lần vào học kỳ 2 của năm học.

Từ năm 2013 đến năm 2019, Cuộc thi được tổ chức tại hai điểm ở hai miền Bắc, Nam với số lượng tham dự là 4 - 6 dự án/đơn vị dự thi và được tổ chức lần lượt ở các địa phương khác nhau.

Từ năm 2020 - 2024, Cuộc thi giảm quy mô về số lượng dự án tham dự (2 dự án/đơn vị dự thi; riêng đối với thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và đơn vị đăng cai tổ chức Cuộc thi được tham dự 4 dự án) và được tổ chức tại một địa phương trên cả nước (riêng năm 2022 Cuộc thi được tổ chức trực tuyến do dịch Covid-19).

Năm 2025, Cuộc thi lần đầu tiên được tổ chức theo quy định tại Thông tư 06/2024/TT-BGDĐT ban hành ngày 10/4/2024. Theo đó, các đơn vị dự thi là Sở GDĐT, mỗi đơn vị dự thi được đăng ký tối đa 03 dự án dự thi; riêng Sở GDĐT Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, mỗi đơn vị được đăng ký tối đa 06 dự án dự thi. Đối với các đơn vị dự thi là trường trực thuộc Bộ, đại học, trường đại học, viện, học viện, mỗi đơn vị được đăng ký tối đa 02 dự án dự thi. Đơn vị đăng cai tổ chức Cuộc thi được đăng ký tối đa 06 dự án dự thi; riêng đơn vị đăng cai tổ chức Cuộc thi là Sở GDĐT Hà Nội hoặc thành phố Hồ Chí Minh, mỗi đơn vị được đăng ký tối đa 12 dự án dự thi.

Các dự án tham dự Cuộc thi được tuyển chọn từ các cuộc thi cấp tỉnh, cấp trường. Theo báo cáo của các đơn vị tham gia Cuộc thi, hằng năm có từ 200-300 dự án tham gia vòng sơ tuyển để lựa chọn tham gia vòng chung kết cuộc thi cấp tỉnh, trên cơ sở đó lựa chọn dự án tham gia Cuộc thi cấp quốc gia với số lượng dự án theo quy định từng năm của Bộ GDĐT.

 Bộ GDĐT sẽ lựa chọn những dự án đạt giải cao nhất và có đủ điều kiện để tham gia Hội thi khoa học kỹ thuật quốc tế dành cho học sinh trung học dự kiến diễn ra vào tháng 5/2025 tại Hoa Kỳ.

Hội thi KHKT quốc tế dành cho học sinh trung học, có tên tiếng Anh là International Science and Engineering Fair (ISEF), là Hội thi hằng năm, được tổ chức từ năm 1952.

Đến nay, ISEF là Hội thi khoa học và kỹ thuật quốc tế lớn nhất dành cho học sinh trung học (từ lớp 8 đến lớp 12). Mỗi năm có khoảng 1800 học sinh trung học từ khoảng 80 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới tham gia giới thiệu kết quả nghiên cứu ở 21 lĩnh vực của Hội thi.

Tham gia Hội thi năm 2024, đoàn học sinh Việt Nam đoạt 1 giải Nhì thuộc lĩnh vực Phần mềm hệ thống. Đây là lần đầu tiên Việt Nam đoạt giải Nhì sau 12 năm kể từ khi Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia được tổ chức trên phạm vi cả nước và tham dự Hội thi Khoa học kỹ thuật quốc tế từ năm 2013 đến nay.

13 năm thúc đẩy phong trào nghiên cứu khoa học từ bậc phổ thông

Ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Trong đó, một trong những nhiệm vụ sẽ được Bộ GDDT tập trung là chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương triển khai mạnh mẽ các giải pháp tăng cường giáo dục hướng nghiệp, STEM giáo dục kỹ năng số trong các trường phổ thông, phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu, đam mê học tập các môn học STEM…

trong đó khẳng định: Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang là yếu tố quyết định phát triển của các quốc gia; là điều kiện tiên quyết, thời cơ tốt nhất để nước ta phát triển giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc.

Ngày 9/1/2025, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 03/NQ-CP ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Một trong những mục tiêu của Nghị quyết số 03/NQ-CP là “Thực hiện đồng bộ giải pháp tăng cường giáo dục và hướng nghiệp STEM, thu hút học sinh giỏi theo học các ngành STEM; xây dựng và triển khai các chính sách phát hiện và bồi dưỡng tài năng STEM từ sớm, quy hoạch và đầu tư nâng cấp, mở rộng hệ thống trường chuyên, trường năng khiếu về khoa học tự nhiên”.

Ngày 5/2/2025, Bộ GDĐT ban hành Kế hoạch số 100/KH-BGDĐT thực hiện Nghị quyết số 03/NQ-CP ngày 9/1/2025 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW.

13 năm tổ chức, Cuộc thi nghiên cứu KHKT cấp quốc gia dành cho học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong giáo dục phổ thông. Cuộc thi là sân chơi bổ ích để các học sinh trung học có cơ hội được tham gia nghiên cứu, thể hiện năng lực, tư duy, sáng tạo, những ý tưởng táo bạo của tuổi trẻ về khoa học, kỹ thuật nhằm áp dụng vào thực tiễn, nâng cao chất lượng cuộc sống, góp phần vào sự phát triển của đất nước.

Cuộc thi đã thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của hoạt động nghiên cứu khoa học trong các cơ sở giáo dục trung học, tạo động lực mạnh mẽ để các em học tập, nghiên cứu, nuôi dưỡng và phát triển năng lực sáng tạo để biến ước mơ thành hiện thực. Bên cạnh đó, Cuộc thi cũng đã thúc đẩy việc đổi mới phương pháp dạy học trong các trường phổ thông, góp phần giáo dục toàn diện, định hướng cho học sinh biết vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề thực tiễn. Đặc biệt, phong trào sáng tạo khoa học kỹ thuật đã mở ra cơ hội cho học sinh tiếp cận với thế giới khoa học, góp phần ươm mầm tài năng khoa học.

Qua báo cáo của các địa phương về số lượng dự án, số lượng học sinh cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông tham gia ở cuộc thi cấp địa phương tăng dần trong 13 năm qua cho thấy phong trào nghiên cứu khoa học của học sinh trung học ở cấp địa phương ngày càng phát triển từ số dự án đến số học sinh tham gia Cuộc thi. Đây là kết quả phản ánh đúng sự phát triển của hoạt động nghiên cứu khoa học trong các trường trung học, gắn liền với việc đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục định hướng phát triển năng lực học sinh, phù hợp với Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Linh Tuệ